در این مقاله از سایت مشاوره باما به علائم افسردگی در زنان و راه های درمان آن می پردازیم:
ما به‌عنوان یک زن نقش‌ها و وظایف متعددی از جمله وظیفه فرزند پروری، همسرداری و شغلی در زندگی داریم. پیچیدگی همه این نقش‌ها می‌تواند باعث فراز و نشیب‌هایی در طول زندگی زنان شود. برخی از این تغییرات خلقی ممکن است ناشی از وقایع و اتفاقات زندگی باشد (مثلاً بحث و درگیری با یک دوست) یا ممکن است به دلیل هورمون‌های زنانه باشد (مثلاً بارداری یا چرخه قاعدگی).
به‌طورکلی، بعد از گذشت چند روز، احساسات منفی شما رفع می‌گردد و دیگر احساس بدی ندارید. اما اگر از افسردگی مزمن رنج می‌برید، “فراز و نشیب” شما پس از چند روز از بین نمی‌رود و ممکن است بر فعالیت‌ها و روابط روزمره شما تأثیر منفی بگذارد. این نوسانات خلقی می‌تواند یک سیکل ناتوان‌کننده باشد و به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهد.
علائم افسردگی در زنان می‌تواند هفته‌ها، ماه‌ها یا سال‌ها به طول انجامد و می‌تواند مداوم یا موقتی باشد. ابتلا به افسردگی تقریباً در زنان دو برابر بیشتر از مردان است و علل افسردگی زنان متفاوت از افسردگی در مردان است.
عوامل مهم افسردگی در زنان شامل هورمون‌های زنانه، واکنش متفاوت زن در مقابله با استرس و فشارهای اجتماعی خاص در تجربیات زندگی یک زن است. در ادامه به شایع‌ترین انواع افسردگی در زنان اشاره‌شده است:
نشانه های افسردگی شدید در زنان
افسردگی شدید نوعی از افسردگی است که در آن زن توانایی لذت بردن از فعالیت‌هایی را که قبلاً برایش لذت‌بخش بوده را از دست می‌دهد. علاوه بر این، افسردگی بر توانایی زنان در فعالیت های کاری، خواب و خوراک طبیعی فرد تأثیر می‌گذارد و معمولاً بر روابط بین فردی و اجتماعی تأثیر منفی دارد.
در افسردگی شدید که به‌عنوان اختلال افسردگی اساسی یا افسردگی ماژور نیز شناخته می‌شود، ممکن است حالت افسردگی برای مدت طولانی در فرد ادامه یابد و اغلب با عزت نفس پایین همراه است.
مطالب مرتبط: با همسر افسرده چگونه رفتار کنیم
علایم افسردگی زنان بعد از زایمان
این یکی از انواع افسردگی در زنان است که پس از زایمان رخ می‌دهد و اغلب به آن افسردگی بعد از تولد نوزاد نیز گفته می‌شود. علائم افسردگی زنان در ماه‌های بعد از تولد نوزاد شروع می‌شود، درحالی‌که در برخی از خانم‌ها قبل از زایمان وقتی هنوز باردار هستند، ممکن است علائم افسردگی مشاهده شود.
اختلال افسردگی دائم در زنان
این نوع از افسردگی خفیف تر از افسردگی شدید است که دوره آن دو سال یا بیشتر طول می‌کشد. احتمال بروز افسردگی شدید (یعنی نوع شدید افسردگی ) هنوز ممکن است در طول اختلال افسردگی دایمی ( افسردگی همیشگی ) رخ دهد.
افسردگی زنان به دلیل اختلال خلقی قبل از قاعدگی
این نوع از افسردگی به چرخه قاعدگی ( پریود ) یک زن گره خورده است. در این نوع افسردگی نوسانات شدید خلقی، اضطراب و افکار منفی در هفته قبل از شروع قاعدگی ظاهر می‌شوند و پس از شروع دوره قاعدگی از بین می‌روند. علائم افسردگی به‌اندازه کافی شدید است که بر روابط بین فردی تأثیر منفی بگذارد و در فعالیت‌های روزانه زن اختلال ایجاد کند.
تفاوت افسردگی در زنان و مردان
برخی از دلایل تفاوت افسردگی بین زنان و مردان عبارت‌اند از:
- زنان افسرده احساس اضطراب و ترس دارند اما مردان افسرده نیاز به محافظت می‌کنند.
- زنان خود را به دلیل افسردگی سرزنش می‌کنند اما مردان دیگران را سرزنش می‌کنند.
- زنان معمولاً هنگام افسردگی احساس غم ، احساس پوچی و ناامیدی می‌کنند. مردان تمایل دارند احساس عصبانیت و تندخویی کنند.
- زنان احتمالاً در هنگام افسردگی از بحث و درگیری دوری می‌کنند. مردان در افسردگی به‌احتمال‌زیاد درگیری ایجاد می‌کنند.
- زنان برای درمان افسردگی به سراغ غذا و دوستان می‌روند؛ مردان برای درمان افسردگی به الکل، تلویزیون، سکس یا ورزش روی می‌آورند.
- زنان افسرده احساس بی‌حالی و عصبانیت می‌کنند. مردان افسرده احساس آشفتگی و بی‌قراری می‌کنند.
- زنان به‌راحتی در مورد احساس شک و ناامیدی خود صحبت می‌کنند. مردان احساس شک و ناامیدی خود را پنهان می‌کنند، زیرا آن را نشانه ضعف می دانند.
دلایل افسردگی در زنان چیست؟
بسیاری از عوامل شامل عوامل ژنتیکی، هورمونی، روانی و اجتماعی از دلایل افسردگی در زنان محسوب می‌شوند.
نقش زیست‌شناسی و هورمون‌ها در ابتلای افسردگی زنان
ازنظر بیولوژیکی، عامل افسردگی در زنان سوابق ژنتیکی و خانوادگی دارد. بر اساس شواهد علمی، برخی از افراد ازلحاظ ژنتیکی مستعد ابتلا به افسردگی اند، درحالی‌که ژن برخی افراد نسبت به ابتلای افسردگی مقاوم‌تر است.
بااین‌وجود، تصور می‌شود که نقش عوامل محیطی در بروز افسردگی در تعامل با عوامل ژنتیکی است. یعنی اگرچه ممکن است زنی ازلحاظ ژنتیکی مستعد ابتلا به افسردگی باشد، اما روابط سالم خانوادگی و اجتماعی می‌تواند مقاومت فرد در بروز افسردگی را افزایش دهد.
سایر عوامل بیولوژیکی و هورمونی نیز احتمالاً احتمال ابتلا به افسردگی در زنان را افزایش می‌دهند. مشکلات مربوط به بارداری،باروری، مشکلات پیش از قاعدگی و یائسگی عوامل ایجاد افسردگی زنان را افزایش می‌دهد.
بیشتر این‌ها به دلیل عدم تعادل هورمونی و نوسانات سریع هورمون‌های زنانه است. به‌طورکلی، مشکلات سلامتی، به‌ویژه بیماری‌های مزمن یا ناتوانی، می‌تواند افسردگی را در خانم‌ها ایجاد کند. همان‌طور که پیروی از سبک زندگی سالم مانند رژیم و تغذیه سالم، ترک سیگار و ورزش منظم در مقابله با افسردگی نقش مهمی ایفا می‌کند.
دلایل روانشناسی افسردگی در زنان
زنان نسبت به مردان بیشتر مستعد ابتلا به دلایل روانی افسردگی هستند. با گرایش به احساسات و عواطف بیشتر، زنان احتمالاً در دوره های افسردگی بیشتر بر افکار منفی متمرکز می‌شوند. درحالی‌که گریه کردن، صحبت با دوستان و خودخوری از علائم شایع افسردگی در زنان است، تحقیقات روانشناسی نشان داده، تفکر منفی بر افسردگی می‌تواند باعث دوام بیشتر آن و حتی تشدید علائم افسردگی زنان شود. در مقابل، مردان تمایل دارند که خود را از وضعیت افسردگی دور کنند و همین عامل باعث کاهش دوره علائم افسردگی مردان می‌شود.
عوامل روانشناختی دیگری که بر ابتلای افسردگی زنان بیش از مردان دخالت دارد، تصاویر منفی بدنی و افسردگی ناشی از استرس است. زنان بیشتر از مردان در معرض استرس هستند. تحقیقات علمی نشان داده، افزایش سطح پروژسترون باعث جلوگیری از ترشح هورمون استرس زا می‌شود. مسائل منفی تصور از بدن معمولاً در بزرگسالی شروع می‌شود و به نظر می‌رسد با شروع بلوغ در زنان ارتباط دارد.
علل اجتماعی بروز افسردگی در زنان
مهارت های مقابله با احساسات منفی، انتخاب نوع رابطه دوستی و شیوه سبک زندگی می‌تواند عامل اصلی تفاوت در افسردگی زنان از مردان باشد. زنان بیشتر در معرض افسردگی ناشی از اختلافات زناشویی ، اختلاف با همسر ، مشکلات برقراری تعادل بین وظایف منزل و کاری، مشکلات مالی و وقایع استرس‌زای زندگی ازجمله غم از دست دادن عزیزان خود یا استرس بچه داری هستند.
علاوه بر دلایل بیولوژیکی، روانشناختی و اجتماعی افسردگی که در بالا به آن اشاره شد، انستیتوی ملی بهداشت روان نشان می‌دهد که موارد زیر همچنین عوامل خطر ابتلا به افسردگی در زنان را افزایش می‌دهد:
- فوت والدین قبل از 10 سالگی
- از دست دادن شغل
- مشکلات خانوادگی
- طلاق والدین
- مشکلات زندگی بعد از طلاق
- سوءاستفاده جسمی یا جنسی در دوران کودکی ( کودک آزاری )
- سابقه اختلالات خلقی
- استفاده از داروهای خاص
علائم جسمی و روحی افسردگی در زنان
علائم و نشانه های افسردگی در زنان متفاوت است. برخی از شایع‌ترین علایم افسردگی زنان در ادامه بیان شده است:
- احساس پوچی، ناامیدی، غم و اندوه
- تحریک‌پذیری، زودرنجی، تندخویی، اضطراب و احساس گناه
- احساس خستگی و کرختی شدید
- از دست دادن علاقه در انجام فعالیت‌های لذت‌بخش گذشته
- عدم توانایی در تمرکز یا به خاطر سپردن جزئیات امور
- داشتن افکار خودکشی یا تلاش برای خودکشی
- اختلالات خواب؛ بی خوابی بیش‌ازحد یا خیلی کم خوابی
- تغییر در اشتها – خوردن بیش‌ازحد یا خیلی کم
- علائم جسمی مانند درد، گرفتگی عضلات، سردرد، مشکلات گوارشی، حساسیت به پستان، نفخ
- کمبود انرژی
- احساسات خارج از کنترل
- نوسانات خلقی و احساس اشک ریختن
- حملات پانیک
- احساس تنش و استرس
- عدم علاقه به فعالیت‌ها و برقراری روابط روزمره
- احساس بی ارزشی
روش های درمان افسردگی در زنان
اگر زنی هستید که از افسردگی رنج می‌برید، بهتر است سریعاً به دنبال درمان باشید تا کیفیت زندگی شما بهتر شود. اولین اقدام عملی شما در درمان افسردگی باید مراجعه به پزشک یا متخصص بهداشت روان باشد. پزشک از شما سؤالاتی می‌پرسد و آزمایش‌هایی را انجام دهد تا دلایلی که باعث افسردگی شما شده را تشخیص دهد.
مثلاً، چه مدت است که علائم افسردگی دارید؟ نشانه های افسردگی شما چطور شروع شد؟ شدت علائم شما، میزان ماندگاری آن‌ها (میزان بروز مجدد) و سابقه خانوادگی افسردگی شما چیست؟
اگر پزشک شما مشکوک شد که شما از افسردگی رنج می‌برید، او شمارا به یک متخصص بهداشت روان ارجاع می‌دهد که می‌تواند به‌طور رسمی وضعیت شمارا تشخیص دهد و توصیه‌هایی را برای درمان ارائه دهد. همچنین شاید مصرف برخی از داروها دلیل افسردگی شما باشد.
رایج‌ترین گزینه‌های درمان افسردگی در زنان شامل مصرف داروی ضد افسردگی و رواندرمانی با کمک دکتر روانشناس است. در صورت بارداری ضروری است به پزشک خود بگویید، زیرا ممکن است داروهای خاصی برای درمان افسردگی بر رشد کودک شما تأثیر منفی بگذارد.
در صورت افسردگی، پزشک ممکن است داروهای ضد افسردگی برای کاهش علائم افسردگی تجویز کند. اگر شروع به مصرف داروهای ضد افسردگی برای وضعیت خلق و خوی افسرده خود کرده‌اید ، مهم است که علائم خود را تحت نظر داشته باشید و عوارض جانبی آن را یادداشت کنید.
برخی از عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی می‌تواند افسردگی را در برخی افراد بدتر کند. به‌طور خاص، افزایش خطر افکار خودکشی، اقدام به خودکشی و تحریک‌پذیری با استفاده از داروهای ضد افسردگی در برخی از افراد همراه است. عوارض جانبی شایع دیگر داروهای ضد افسردگی شامل موارد زیر است:
- حالت تهوع
- سردرد
- اختلالات خواب
- آشفتگی و احساس بی‌قراری
- اختلالات جنسی
اگرچه این مشکلات معمولاً باگذشت زمان کاهش می‌یابد. همچنین درصورتی‌که از افسردگی رنج می‌برید، روان درمانی با کمک مشاوره روانشناسی بسیار مؤثر است. روش درمان شناختی رفتاری (CBT) یکی از رایج‌ترین روش های روان درمانی افسردگی است. این روش درمانی بر آموزش روش‌های جدید تفکر و سازوکارهای مقابله با احساسات منفی هنگام ابتلا به افسردگی متمرکز است.
علاوه بر این، این روش درمان برای کمک به زنان در درک روابط دشوار و چگونگی بهبود روابط زن و شوهر و نحوه تغییر عادت‌هایی که می‌تواند در افسردگی آن‌ها نقش داشته باشد، کمک می‌کند. به‌علاوه اگر استرس خانواده عامل مهمی در وضعیت افسردگی شماست، گروه درمانی یا خانواده درمانی روشی مفید برای درمان افسردگی است.
متأسفانه، علائم افسردگی در زنان می‌تواند تا 50٪ اشتباه تشخیص داده شود. همچنین طبق آمار، نیمی از زنانی که دچار افسردگی شدید هستند، هرگز به دنبال درمان نمی‌روند. خوشبختانه موفقیت در درمان افسردگی از رشد بالایی برخوردار است. امروزه بیش از 80٪ از زنان افسرده با موفقیت از طریق داروهای ضد افسردگی، مشاوره روانشناسی یا ترکیبی از هردو درمان می‌شوند.
علاوه بر داروها و درمان، تکنیک‌های خود مراقبتی زیر می‌توانند در صورت رنج از افسردگی به بهبود خلق و خوی شما کمک کنند:
- احساسات خود را به‌هم‌ریخته نکنید – یک گروه پشتیبانی با افرادی که به آن‌ها اعتماد دارید پیدا کنید.
- در فعالیت‌های اجتماعی شرکت کنید.
- به‌طور منظم ورزش کنید.
- خواب کافی داشته باشید – 8 ساعت خواب در هر شب ایده آل است.
- مراقبه و یوگا را امتحان کنید یا سایر تکنیک‌های آرامش بخش را تمرین کنید
اگر شما افسرده هستید یا از افسردگی همسر یا نزدیکان خود رنج می‌برید، تنها نیستید. برای بالا بردن کیفیت زندگی به دنبال کمک از دیگران در درمان خلق و خوی افسرده خود باشید. همچنین در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به مرکز مشاوره از کمک‌های فردی متخصص و با تجربه در درمان افسردگی خود بهره‌مند شوید.
