در این مقاله خواهید خواند:
- چرا والدین کودکان خود را کتک می‌زنند؟
- اثرات منفی و عواقب تنبیه بدنی کودکان
- راهکارهای تربیتی جایگزین تنبیه کودک توسط والدین
یکی از چالش‌برانگیزترین مسائلی که شما به‌عنوان والد با آن روبرو خواهید شد، تربیت فرزندان است. همچنان که کودک شما بزرگ می‌شود، مشکلات و خواسته‌های او نیز بزرگ‌تر می‌شود. عصبانیت و طبیعت سرکش او ممکن است صبر شما را لبریز کند؛ در آن لحظه ممکن است برای تربیت فرزند خود به راهکارهای خشن‌تر مانند تنبیه بدنی متوسل شوید.
اکثر والدین در ابتدا سعی می‌کنند برای فرزندان خود استدلال کنند، اما زمانی که فرزندان شروع به نافرمانی و سرپیچی از آنها می‌کنند، والدین برای تنبیه کودک چاره‌ای جز کتک زدن نمی‌بینند. با وجود اینکه تنبیه بدنی شیوه تربیتی است که در نسل‌های قبل نیز وجود داشته است، اما تنبیه بدنی کودک چه از نظر روانی و چه فیزیکی، شیوه سالمی به شمار نمی‌آید. علاوه‌برآن، تنبیه بدنی بیش از آنکه اثرات مثبتی داشته باشد، اثرات منفی دارد. در این مقاله نگاه عمیق‌تری نسبت به عوارض تنبیه بدنی کودکان داشته و شیوه‌های تربیتی جایگزین را معرفی خواهیم کرد.
چرا والدین فرزندان خود را کتک می‌زنند؟
هیچ پدر و مادری دوست ندارد که فرزند خود را کتک بزند، اما وقتی فرزندان رفتاری غیرقابل‌کنترل از خود نشان می‌دهند و از والدین خود اطاعت نمی‌کنند، والدین ممکن است برای تربیت کودک از بدو تولد به چنین روشهایی متوسل شوند. در بیشتر موارد، والدین از روی ناامیدی این کار را انجام می‌دهند. زمانی که استدلال کردن و صحبت‌های منطقی نتیجه ندهند، والدین مجبور به تنبیه بدنی می‌شوند. به‌زودی والدین به این شیوه عادت کرده و به‌جای اینکه تلاش کنند فرزند خود را با شیوه‌های ملایم تربیت کنند، راحت‌ترین راه را انتخاب خواهند کرد. همچنین، برخی از والدین کودکان خود را از روی خشم یا ترس کتک می‌زنند، این رفتار می‌تواند واکنش آنها در برابر بدرفتاری کودکان باشد.
عواقب تنبیه بدنی کودکان و مشکلات آن
به‌عنوان یک والد، شما ممکن است احساس کنید که تنبیه بدنی یا کتک زدن فرزندتان می‌تواند رفتار او را اصلاح کند، اما به ما اعتماد کنید، تنبیه بدنی هیچ اثر مثبتی ندارد. در ادامه به چند مورد از اثرات مخرب کتک زدن کودکان اشاره خواهیم کرد. اگر برای تربیت فرزند خود، او را کتک می‌زنید، زمان آن رسیده است که از این کار دست بردارید.
- نتیجه کتک زدن، ضربه زدن است.
اگر می‌خواهید با کتک زدن یا داد زدن فرزند خود را تربیت کنید، شما در واقع به او این اختیار را می‌دهید که هر زمان کار بدی انجام داد، به هرآنچه در اطرافش وجود دارد ضربه بزند. کودکان می‌بینند و از آنچه در اطرافشان اتفاق می‌افتد الگو گرفته و قطعاً این رفتارها را به‌زودی بروز خواهند داد. تنبیه بدنی کودکان به‌خاطر اشتباهات کوچک، ترس را در آنها به وجود آورده و این احساس به آنها دست می‌دهد که می‌توانند افراد کوچک‌تر از خود را کتک بزنند.
- تنبیه بدنی کودک را بی ارزش می‌کند
آسیب جسمی تنها عوارض تنبیه بدنی کودکان نیست، بلکه به روان کودک نیز صدمه می‌زند. آسیب روانی اثرات مخرب‌تری دارد. اگر فرزند خود را دائماً تنبیه کرده و به او بگویید که رفتارهای او اغلب اشتباه و بد است، او احساس می‌کند که آدم بدی است. او خود را یک بچه بد تصور می‌کند و زمانی که بزرگ‌تر می‌شود، هیچ ارزشی برای خود قائل نخواهد بود و این تصور مثل یک زخم عاطفی ( آسیب های دوران کودکی ) تا سالها با او همراه خواهد بود.
- والدین را بی ارزش می‌کند
پس از کتک زدن و تنبیه بدنی فرزند خود، شما احساس می‌کنید که این کار نتیجه خواهد داد و برای چند لحظه از کار خود راضی خواهید بود، اما بعد از کتک زدن فرزند خود، احساس گناه خواهید کرد. اگر به‌خاطر مسائل کوچک کودک خود را کتک بزنید، او از شما خواهد ترسید. همچنین او از اینکه به شما نزدیک شود و بگوید که کار اشتباهی انجام داده است می‌ترسد و از شما فاصله می‌گیرد.
- این کار تبدیل به یک عادت خواهد شد
کتک زدن می‌تواند از ضربه‌های کوچک شروع شود، اما پتانسیل آن را دارد که به چیزهای بدتری تبدیل شود. اگر بعد از کتک زدن کودک خود، متوجه شوید رفتار خود را اصلاح کرده است، هر بار که او کار اشتباهی را انجام می‌دهد، او را کتک می‌زنید تا به‌درستی رفتار کند. اگر فرزندتان به شما گوش ندهد و اشتباه خود را بارهاوبارها تکرار کند، شما او را شدیدتر زده تا درس خود را یاد بگیرد. آیا به اینجا ختم می‌شود؟ مرز بین تربیت کردن و سوءاستفاده کردن به‌راحتی محو خواهد شد.
- اعتماد به نفس کودک را از بین می‌برد
برخلاف باور عموم مردم، کتک زدن باعث اصلاح رفتار کودکان نمی‌شود. اگر کودک خود را کتک بزنید، درد جسمی کودک تسکین می‌یابد، اما درد عاطفی آن تا همیشه با او خواهد ماند. ممکن است احساس بدی در مورد خود پیدا کند و بر روی عزت نفس و اعتماد به نفس کودک تأثیر بگذارد. هرچه بیشتر او را تنبیه بدنی کنید، اشتباهات بیشتری مرتکب خواهد شد که در نهایت باعث می‌شود احساس بدی نسبت به خود پیدا کند.
- تنبیه بدنی کودک را سرکش خواهد کرد.
والدینی که کودک خود را کتک می‌زنند، متوجه آن نیستند که با تنبیه بدنی، کودک را بیشتر از خود دور می‌کنند. اگر مرتباً کودک خود را تنبیه بدنی کنید، یک یا دو بار خواهد ترسید اما بعد از آن تبدیل به کودکی سرکش خواهد شد. او کم‌کم می‌فهمد که بدترین کاری که شما با او خواهید کرد کتک زدن است، بنابراین او ممکن است دستورات شما را نادیده گرفته و هر کاری که دوست دارد انجام دهد.
- خشم کودک از عوارض تنبیه بدنی کودک
کودکی که اغلب از پدر و مادر خود کتک می‌خورد، دچار خشم می‌شود. شما به‌عنوان والد اگر کودکتان اشتباهی بکند عصبانی خواهید شد، اما اگر او را به‌خاطر اشتباهات کودک کتک بزنید، شما نیز بذر خشم را در فرزند خود خواهید کاشت. کودک شما حتی ممکن است هنگام بزرگ شدن دچار مشکلات عاطفی شود.
- تنبیه بدنی کودک را ترغیب به رفتارهای غیراجتماعی می‌کند
کودکانی که در حین بزرگ شدن دائماً مورد تنبیه بدنی قرار می‌گیرند، بیشتر از سایر کودکان رفتارهای غیراجتماعی از خود بروز می‌دهند و در بزرگسالی تبدیل به افرادی خودمحور خواهند شد.
- کودکان درد را فراموش نمی‌کنند
کودکانی که مورد داد و تنبیه بدنی والدین خود قرار می‌گیرند، فراموش نخواهند کرد که به‌خاطر مسائل پیش‌پاافتاده کتک می‌خوردند. این کار باعث می‌شود که آنها این شیوه را در مورد فرزندان خود نیز بکار ببرند و از آنها دور شوند و والدین خود را تحقیر کنند.
- تنبیه بدنی نتیجه‌ای نخواهد داشت
کتک زدن هیچ اثر مثبت و نکات تربیتی برای کودکان به همراه نخواهد داشت. در حقیقت، کتک زدن هیچ نتیجه‌ای جز ترساندن کودک از زندگی نخواهد داشت.
شیوه‌های تربیتی جایگزین تنبیه بدنی کودک برای الدین
کودکان بعد از متولد شدن هیچ‌گونه اختلال رفتاری ندارند. آنها به‌خاطر شیوه‌های تربیتی، مشکلات رفتاری کودک را از خود بروز می‌دهند. اگر کودکتان اشتباهی مرتکب شود، به‌جای داد زدن و کتک زدن او، راهکارهای تربیتی دیگری را برای تربیت او بکار بگیرید.
در ابتدا خونسردی خود را حفظ کنید. اگر کودکتان خطا کرده است، تمام احساسات و خشم خود را به او منتقل نکنید. اگر احساس می‌کنید که ممکن است به فرزند خود آسیب بزنید، کمی به خود زمان بدهید. شما ممکن است در آن لحظه استرس زیادی داشته باشید، اما لزومی ندارد که آن را به فرزند خود منتقل کنید.
به او گوش دهید، صحبت‌کردن همیشه نتیجه می‌دهد. به‌جای فرضیات و کتک زدن، به اصل داستان گوش دهید. او ممکن است برای انجام کاری که شما تأیید نمی‌کنید، دلیل محکمی داشته باشد. قبل از داد زدن یا کتک زدن، اول گوش دهید.
اگر کودک شما کار اشتباهی انجام داده است، دلیلش را به او بگویید. برای او تفهیم کنید که چرا کار او اشتباه بوده است و به او کمک کنید تا دفعه بعد کار درست را انجام دهد. به‌عنوان‌مثال، اگر متوجه شدید که فرزندتان علی‌رغم هشدارهای مکرر شما، روی دیوار نقاشی کشیده است، ممکن است بخواهید با کتک زدن به او درس بدهید. با این وجود، بهترین کار این است که او را متوجه پیامدهای اشتباه خود کنید و او را مجبور کنید که خودش دیوار را بشوید.
به‌خاطر داشته باشید که هر شیوه تربیتی باید طوری باشد که کودک شما را بهتر از قبل کند. این موضوع برای همه کودکان در هر سنی صدق می‌کند، از کودکان نوپا گرفته تا نوجوانانی که در کنترل خشم خود مشکل دارند.
تنبیه بدنی کار درستی نیست، حتی اگر علی‌رغم شیوه تربیتی والدینتان، خوب تربیت شده باشید. راهکارهای تربیتی دیگری نیز وجود دارد که می‌توانید برای تربیت فرزندتان بکار گیرید تا به او حس احترام ببخشید، پس آنها را جایگزین کرده و تنبیه بدنی را کنار بگذارید!
سلام و وقت بخير،دخترسه ساله ي من الان نزديك دوتاسه ماه هست كه درگير جابجايي هست و نزديك يك هفته ميشه كه سرماخوردگيش شروع شد و تبديل شد به يه بچه ي لجباز و پرخاشگر و اين منو خيلي اذيت ميكنه،من تا ميتونم تحمل ميكنم واينكه براي اولين بار دوهفته از پدرش دور بود ولي پدرش اصلا از نظر من رفتار خوبي باهاش نداره و ميخواد با كتك زدن درستش كنه.روانم داره اسيب ميبينه،ازبس كه خوندم كتك هيچ فايده اي نداره و اسيب به مغز ميزنه ولي اون كار خودشو ميكنه.ميشه كمكم كنيد چجوري با لجبازيش كنار بيام و درمام بشه ممنون
شما پدر و مادر در ابتدا باید با هم هماهنگ باشید. مشکلی با هم دارید، اصلاح کنید. اگر ناهماهنگی در تربیت فرزند دارید با همدیگر صحبت کنید. یک کودک سه ساله مریض نیاز به پرستاری، حمایت، همدلی و مهرورزی دارد. شما از خودتان بپرسید کدام انسانی ، برادر یا خواهر یا پدر و مادر بیمارش را تنبیه می کند؟ زمانی که یکی از والدین از کودک فاصله می گیرد، کودک ترس از رها شدن تمام وجودش را می گیرد. چیزی که کودک در این ایام نیاز دارد، این است که پدر هر روز تماس بگیرد، با فرزند حرف بزند، برایش قصه بگوید و هر روز دلداری دهد که برمی گردم. واقعا دل هر انسانی از این رفتارها به درد می آید. به امید روزی که همه پدر و مادرها آگاه شوند و بعد طفل معصومی را به دنیا بیاورند.
سلام چند مدت پیش به اختلاف بینمون افتاد و پدرم منو کتک زد و ۱۴ سالمه تک فرزندم وهنوز کتک زدنش از یادم نمیره و هر شب هر روز دارم گریه مکنم لطفا کمک کنین. مادرم ناراحتی قلب داره بابام هر روز باهام دعوا مکنه چیزی میگم بلند میشه روی من دیگه خسته شدم از بس بابام روی من داد میرنه یا کتک می‌زند منو
متاسفم برای پدرانی که زبان حرف زدن بلد نیستند و هنوز از زبان زور برای نوجوان خودشان استفاده می کنند.
نوجوانی فصل شکل گیری هویت است. نوجوان نه تنها از نظر بدنی رشد می کند، بلکه شیوه تفکر و استدلال او هم رشد می کند. یک پدر یا مادر زمانی که با نوجوان خود حرف می زند باید فرض کند با فردی همسن خودش دارد صحبت می کند. پس حرف ها و نظراتش را خوب گوش کند. و در خیلی از مواقع سعی کند نظراتی که نوجوان ارائه می دهد به کار گیرد.
به شما نوجوان ۱۴ ساله حق می دهم از دست پدرتان ناراحت شوید. اگر پدرتان اهل گفتگو نیستند، نامه ای برایشان بنویسید و از تمام احساسات و نیازهای خودتان برایش بنویسید. امیدوارم پدر شما و امثال پدران شما آگاه شوند و به فرزندان خود آسیب نزنند.
والا من تو تربیت کردن دخترم که ۷سالشه مشکل دارم از بس عصبی بودم تنبیه بدنی کردم حس میکنم بچم به حرفم گوش نمیده داره رو اعصاب بچم هم ثاثیر میزاری تو یادگیری تو درسش مثلا بهش میگم اتاقتو مرتب کن یا لباساتو تمیز نگه داشته باش خونرو بهم نریز انگار نه انگار…واقعا دیگه موندم نمیدونم چیکار کنم دخترم یه بچه زرنگ و باهوش بود الان احساس میکنم هرچی جلو تر میره تو درساش یادگیری براش خیلی نامفهومه.میترسم خنگ شه بچم. من خودم تو زندگیم مشکلات زیاد داشتم من خودم احتیاج ب مشاور دارم برای زندگیم شایدم به روانشناس.بخاطر اختلافی ک با همسرم داشتم از اول زندگیم باعث شد انقد عصبی بشم.
دوست عزیز کودک سالم نیاز به محیط امنی دارد. شما باید رابطه خود را اصلاح کنید تا فرزند احساس امنیت و آرامش کند. در غیر اینصورت نمی تواند به شما اعتماد کند. همیشه ترس بر وجودش حاکم است که شما رهایش کنید. باید احساس کند دوستش دارید و وجودش برایتان ارزشمند است، نه اینکه احساس کند موجودی بی ارزش و ناقص و بدی است که باعث اختلاف پدر و مادر است. به فرزند خود محبت کنید با تمام وجود مهر بورزید. فرزند را در آغوش بکشید. برایش وقت بگذارید، با او بازی کنید، زمان هایی با هم بیرون بروید، علاقه مندی های فرزند خود را کشف کنید او را همراهی کنید. به استقلال فرزند خود احترام بگذارید. گوش شنوایی برای حرف هایش باشید، احساسات فرزند خود را بشناسید ، با او همدلی و همراهی کنید.
زمانی که می خواهی کاری انجام دهد خودت هم بلند شو و با همراهی هم خانه را مرتب کنید. از دادن دستورات کلی مثل اتاقت را مرتب کن پرهیز کنید. دستورات را جز جز و کوتاه کنید. مثلاً لطفاً عروسک ها را در جای مخصوص خودشان بگذار و …
مسئولیت پذیری با تنبیه و داد و بیداد در فرزند ما نهادینه نخواهد شد بلکه با مهربانی و محبت و الگوی خوب بودن در فرزند ما نهادینه خواهد شد.
من ۱۶ سالمه جدیدنا خیلی با خانوادم بد رفتار میکنم سرشون داد میزنم بد رفتاری میکنم و بعدش پشیمون میشم خیلی لجبازی میکنم خیلی زیاد من از بچگی تو خونمون دعوا پدر و مادرم رو دیدم حتی خیانت مادرم بع پدرم من بچه که بودم از دست پدر و مادرم چندین دفعه کتک خوردم و نمیدونم این میتونه ربطی به رفتار الان من داشته باشه مادرم همیشه عزت نفس منو سرکوب میکنه ولی پدرم الان خیلی باهام خوبه اصلا دست روم بلند نمیکنه و همیشه تو خونه طرفدار منه ولی من خیلی یع وقتایی سر یع چیزایی بد رفتاری میکنم و اذیتشون میکنم و بعد خیلی پشیمون میشم بنظر شما چرا اینجوری شدم و چیکار کنم اینجوری نباشم؟؟
دوست عزیز ، پدر و مادری که در زمان کودکی فرزند مرتب جلو چشم کودک دعوا می کنند، بی اعتمادی در کودک شکل می دهند. وجودش پر از خشم می شود این احساسات و هیجانات و باورهایی که در کودکی شکل می گیرد در مراحل حساس زندگی مثل انتخاب شغل ، انتخاب همسر بیشتر دامن گیر اشخاص می شود. الان که متوجه خشم خود شدید، سعی کنید زمانی که احساس خشم به شما دست می دهد از محیط فاصله بگیرید. سعی کنید با پدر و مادر خود صحبت کنید. بخصوص اگر از مادرتان خشمی دارید به زبان بیاورید. اگر اهل گفتگو نیستند برایشان نامه بنویسید و هر احساسی دارید در نامه برایشان بنویسید.
سلام من یه داداش دارم که اون منو اذیت میکنه و من اونو میزنم و مامان و بابام منو میزنن من کوچیک بودم اونا خیلی باهام خوب بودن این داداشم که اومد همه چیز بهم ریخت بابام بهم میگه کلفت خونه خیلی وقت ها منو میکنه بیرون منو برای کار کردن میخوان
نگفتید چند سال دارید. اما گفتگو تنها راه حل مشکل هست. شما نباید به برادر خود آسیب بزنید و همچنین نباید اجازه دهید، پدر و مادر به شما آسیب بزنند. شما با آمدن برادر احساس کردید که جایگاه خودتان را از دست دادید. احتمالاً حق دارید زیرا که پدر و مادر زیادی درگیر برادرتان شدند و توجه لازم را به شما ندارند. شما باید گفتگو کنید و از احساسات و نیازهای درونی خودتان بگویید.
سلام من ۲۷سالم دو پسر دارم ۹ساله و ۴ساله شوهرم اعتیاد داره سر مسائل زندگی عصبی شدم وبچه ها رو خیلی میزنم.پسر بزرگم ترسو شده همیشه فکر میکنه یکی میخواد بزنش
شما در ابتدا مشکل خود را با همسرتان حل کنید. اگر قابل حل نیستند با تنبیه فرزندان خودتان مشکل شما حل نمی شود. فرزندان شما نیاز به امنیت، آرامش ، محبت دارند. دوست دارند همان طور که هستند مورد پذیرش باشند. دوست دارند کارهای متناسب سن خودشان را خودشان انجام دهند. دوست دارند به نظرشان احترام گذاشته شود. دوست دارند پدر و مادر احساس آنها را درک کنند، با آنها همدلی کنند، دوست دارند پدر و مادر وقت بگذارند و در کنارشان بازی و تفریح کنند. با همدیگر فیلم ببینند، با همدیگر کتاب بخوانند، با همدیگر غذا درست کنند.
مراقب باشید که برخی کودکان بسیار حساس هستند و حتی صدای بلند هم آنها را می ترساند. این تنبیه های شما نه تنها هم اکنون کودکان را آزرده خاطر می کند، بلکه کل شخصیت کودک را تحت تاثیر قرار می دهد.
سلام خسته نباشین من ۱۶ سالمه و دخترم خیلی وقتا به مدت زیاد با خودم حرف میزنم و خیلی هم تپق میزنم و این منو تو جمع خجالت زده میکنه رابطم با خانوادم خیلی بده من اصلا دوسشون ندارم ولی اونا از دل و جون برای من دارن تلاش میکنن ولی خب بچه که بودم منو کتک میزندن و بهم حرف میکفتن مثلا خنگی تو ذاتت خرابه این جور چیزا و هر وقت هم تو مدرسه کسی مند اذیت میکرد هیچ وقت کسی پشتم نبود و همیشه فکر میکنم مقصر منم و نمیتونم از خودم دفاع کنم حتی بعضی وقتا با دوستام مافیا بازی میکنیم نمیتونم دفاع کنم و یادم میره چی میگم یا چرت و پرت میگم بعد دیگه دوستامم ازشون خوشم نمیاد ولی خوب باهاشون دوستم برام سوال بود که چرا لکنت دارم میگیرم و انقدرررر با خودم حرف میزنم ?
متأسفانه رفتار خانواده ات در کودکی شما مناسب نبوده و احساس خوبی در شما شکل نگرفته است. شما که الان متوجه شدید، دیگر باور نکنید که خودتان چیزی از دیگران کم دارید. صحبت کردن با خود بخصوص در کودکان تا حدی طبیعی هست ، کودکان یک گفتگوی درونی بر اساس نظر ویگوتسکی با خودشان دارند. حتی فکر می کنند با صدای بلند فکر می کنند و آن را به زبان می آورند. اگر حرف زدن های شما آسیبی به روابط شما نمی زند، جای نگرانی نیست. تپق زدن برای هر کسی ممکن است پیش آید اما اگر مشکل شما شدید هست حتما به گفتار درمانگر مراجعه کنید. اما صرفا به خاطر این مسئله از دوستان خودتان کناره گیری نکنید. کناره گیری باعث تشدید مشکل می شود.