کلید داشتن نظم و ترتیب ساده است: انتظارات مشخصی را دررابطه‌با اینکه چگونه می‌خواهید فرزندتان رفتار کند، تعیین نمایید. سپس، این خود آن‌ها هستند که باید کنترل اعمالشان را به دست بگیرند.
دوست من امیلی، سه فرزند مؤدب و خوش اخلاق دارد. این سه فرزند هروقت مادرشان از آن‌ها بخواهد، اسباب‌بازی‌هایشان را کنار می‌گذارند، بدون سروصدا و دعوا برای خواب به اتاقشان می‌روند و حتی اختلاف‌نظرهایشان را خودشان حل می‌کنند. من شاهد بودم که پسر سه‌ساله امیلی به‌آرامی از دوستش می‌خواست که کامیونش را برگرداند درحالی‌که دوستش آن را به‌زور از او گرفته بود.
امیلی اقرار می‌کند که فرزندانشان بازیگوشی‌های خاص خود را دارند؛ «گذشته از همه این‌ها، آن‌ها بچه هستند!» اما او می‌گوید که چالش‌های نظم و ترتیب واقعی میان او و فرزندانشان بسیار اندک است. یک‌بار من از او پرسیدم که «راز تربیت چنین فرزندان با ادب و خوش اخلاق چیست؟» و امیدوار بودم که او بتواند یک نکته کلیدی و بسیار موردنیاز را بیان کند.
«تهدیدکردن آن‌ها با تنبیه و مجازات؟ محروم کردن آن‌ها؟ رشوه دادن به آن‌ها با بیسکوئیت اورئو؟» امیلی سرش را تکان داد و به من گفت، «هیچ‌یک از آن‌ها راه حل تربیت کودک خوش اخلاق نیست. تنها کار درستی که من انجام دادم این بود که از همان ابتدا مشخص کردم که چه انتظاری از آن‌ها دارم. در حال حاضر، تنها کاری که باید انجام دهم، نگاه‌کردن است و آن‌ها می‌دانند چگونه باید اعمال و رفتار خود را کنترل نمایند».
آن‌قدر خوب است که به نظر واقعی نمی‌آید اما کارشناسان بر این موضوع توافق دارند که امیلی نظر درستی دررابطه‌با مشخص‌کردن انتظارات برای فرزندانش دارد. شارون کی هال، پروفسور و نویسنده کتاب تربیت فرزندان در قرن بیست و یکم می‌گوید: «زمانی که انتظارات خود از فرزندانتان را از همان دوران کودکی مشخص می‌کنید، آن‌ها این انتظارات را متوجه می‌شوند و همین انتظارات را از خود خواهند داشت».
به‌عبارت‌دیگر، ازآنجایی‌که کودکان به طور طبیعی تمایل به خوشنود کردن والدین خود دارند، آن‌ها سعی می‌کنند تا به‌صورت مستقل از والدینشان رفتار کنند، همان‌طور که خود شما به آن‌ها آموزش داده‌اید. در واقع، کارشناسان بیان می‌کنند که کودکان از 18 ماهگی نسبت به انتظارات والدینشان پاسخگو و همدل هستند.
خبر بهتر اینکه آموزش خود انضباطی به فرزند کوچکتان به‌اندازه‌ای که به نظر می‌رسد، ترسناک و دشوار نیست. رابرت بروک، پروفسور و نویسنده کتاب تربیت یک فرزند خود منضبط بیان می‌کند: «درصورتی‌که شما از سنین حدود دو سالگی بر موارد ضروری تمرکز نمایید، فرزندتان سریع‌تر متوجه می‌شود؛ کمتر مقاومت می‌کند و در نهایت رفتار بهتری خواهد داشت». در ادامه، این چهار مورد ضروری به شما در تربیت فرزندی که رفتار خود را تحت کنترل دارد، کمک خواهند کرد.
قوانین سخت‌گیرانه‌ای تعیین کنید و انتظار احترام داشته باشید
کودکانی که فکر می‌کنند می‌توانند هرآنچه دوست دارند را انجام دهند و هرآنچه می‌خواهند را به دست آورند، همان کسانی هستند که در صورت برآورده نشدن خواسته‌هایشان، کج‌خلقی و اوقات تلخی می‌کنند. هال رانکل، متخصص مشاوره خانواده و نویسنده کتاب تربیت بدون فریاد بیان می‌کند: «کودکانی که به‌خوبی متوجه حد و مرزهای تعریف شده هستند، یاد می‌گیرند چگونه باید این حدود را برای خود تنظیم کنند و به آن‌ها احترام بگذارند».
- دلیل این موضوع را توضیح دهید: شما مجبور نیستید برای رفتارهای مشخصی که از فرزندانتان انتظار دارید، توضیحات دقیق و مفصلی به آن‌ها بدهید. اما اگر فرزندتان متوجه شود که دلایل ساده‌ای برای قوانین شما وجود دارد، درک می‌کند که این قوانین خودسرانه نیستند و راحت‌تر با آن‌ها موافقت می‌نماید. به‌عنوان‌مثال، به او بگویید: «تو باید رأس ساعت 8 بخوابی زیرا بدنت برای اینکه سالم و قوی بماند، باید به‌خوبی استراحت کند» یا «تو باید اسباب‌بازی‌هایت را در جای خودشان قرار دهی تا دفعه بعدی که می‌خواهی با آن‌ها بازی کنی، بتوانی به‌راحتی پیدایشان کنی».
- فرزندتان را تشویق کنید: لاری جی کوئینگ، پرفسور و نویسنده کتاب نظم و انضباط هوشمندانه بیان می‌کند: خواه اینکه موضوع سروقت خوابیدن، کمک‌کردن در چیدن میز یا اجازه دادن به خواهر کوچک‌تر برای بازی با اسباب‌بازی‌هایش باشد، اطمینان حاصل نمایید که پیروی از قوانین را از طریق تحسین و تمجید از موفقیت‌های فرزندتان تقویت نمایید. به‌عنوان‌مثال، بگویید: «این عالی است که قانون سروقت خوابیدن را همیشه به یاد داری. وقتی مانند یک پسر بزرگ رفتار می‌کنی، من بهت افتخار می‌کنم!» یا «تو واقعاً خیلی مؤدب بودی که وقتی از من آن مدادرنگی را خواستی، کلمه لطفاً را بکار بردی. کارت عالی بود!».
- خودتان نیز از قوانین پیروی کنید: جودی آرنال، نویسنده کتاب نظم و انضباط بدون پریشانی بیان می‌کند: «آویزان کردن کت در کمد وقتی‌که وارد خانه می‌شوید، قراردادن ظروف کثیف در سینک، فریاد نزدن هنگامی‌که خسته و عصبانی هستید و انجام این کارها به کودکان نشان میدهد که شما نیز مانند آن‌ها باید از قوانین پیروی کنید. زمانی که کودکان شاهد رفتار خوب شما باشند، آن‌ها نیز می‌خواهند شبیه به شما رفتار کنند».
- وجدان و ضمیر باطن فرزندتان را پرورش دهید: اگر فرزندتان به دلیل پیروی نکردن از قوانین، احساس بدی دارد، فوراً سعی نکنید این ناراحتی را تسکین دهید. دکتر هال بیان می‌کند که «کمی احساس پشیمانی، بخش ضروری از فرایند تشخیص درست از غلط است. می‌دانم که این کار احساس بدی به والدین میدهد. همگی ما اشتباه می‌کنیم اما از اشتباه خود درس می‌گیریم تا بار دیگر آن اشتباه را تکرار نکنیم».
در تربیت فرزند خوش اخلاق مهارت‌های حل مسئله را به کودکان آموزش دهید
یکی از دلایل اصلی بدرفتاری کودکان این است که آن‌ها احساس ناامیدی و ناتوانی می‌کنند. دکتر بروکس می‌گوید: «زمانی که ابزارهای موردنیاز برای حل مسائل را در اختیار فرزندانتان قرار می‌دهید، رفتار آن‌ها بهتر می‌شود زیرا آن‌ها ابزارهای لازم برای مراقبت از خود را دارند و هر بار که با چالشی مواجه می‌شوند، جیغ‌زنان به شما پناه نمی‌برند».
- بگذارید فرزندتان خود تصمیم بگیرد: به کودکان خود فرصت دهید تا هروقت به‌اندازه کافی برای درک مسائل بزرگ شدند، خود انتخاب کنند. از آن‌ها سؤال کنید: «آیا می‌خواهی پیژامه‌هایت را بپوشی یا لباس‌خواب؟ چه نوشیدنی می‌خواهی با خود به مدرسه ببری، آب سیب یا آب‌پرتقال؟» زمانی که فرزندتان از پس گرفتن چنین تصمیمات کوچکی برآمد، یک مرحله جلوتر بروید. به‌عنوان‌مثال، دکتر بروک می‌گوید، اگر فرزندتان با خواهرش دعوا می‌کند، به‌جای اینکه فریادزنان بگویید «این کار را نکن!» یا زندانی کردن او، بپرسید: چگونه می‌توانی این موضوع را به شکل دیگری مدیریت کنی؟ شما حتماً از راه‌حل‌هایی که فرزندتان ارائه میدهد، غافلگیر خواهید شد.
- نگرش «دوباره سعی کن!» را ترویج دهید: دونا ام جنت، پرفسور و نویسنده کتاب به کودکان خود کمک کنید تا در خانه و مدرسه درست عمل کنند! بیان می‌کند: مطمئناً برای شما سریع‌تر خواهد بود تا کارهای فرزندتان انجام دهید اما این موضوع اهمیت دارد که به کودکان پیش‌دبستانی خود اجازه دهید تا بدون دخالت شما تمرین کنند و موفق شوند – خواه موضوع سر پوشیدن کفش، جمع‌کردن اسباب‌بازی‌ها یا مرتب کردن لباس‌ها باشد.
- فرزندتان را وادار به فکرکردن در مورد عواقب کار کنید: مهارت‌های شناختی فرزندتان را از طریق به چالش کشیدن او برای یافتن پاسخ و راه‌حل برای مسائل خودش تقویت کنید. به‌عنوان‌مثال، زمانی که فرزندتان در مورد نحوه انجام یک کار سؤال می‌کند، پاسخ سؤال او را با یک سؤال دیگر دهید: «فکر می‌کنی چکار باید انجام دهی!» چنین پاسخی موجب می‌شود که اعتماد به نفس کودک نسبت به توانایی‌های خود برای حل مشکلات و مسائل افزایش یابد.
برای تربیت کودک با ادب کمک کنید تا صبر و شکیبایی را تمرین کنند
هیچ‌کس دوست ندارد منتظر بماند، به‌خصوص کودکان. مایکل اوسیت، نویسنده کتاب تربیت فرزندی که خودش را با عصر فوریت‌ها وفق میدهد، بیان می‌کند: «صبر کردن از نظر تحولی و بیولوژیکی برای کودکان دشوار است زیرا آن‌ها عادت دارند تا نیازهایشان فوراً شناخته شوند. به همین دلیل است که آموزش صبر و شکیبایی به فرزندان در دوران کودکی از اهمیت بسیار زیادی برای والدین برخوردار است. شما می‌خواهید که فرزندتان، تاب‌وتوان احساس بی‌صبری که اغلب ناخوشایند است را داشته باشد؛ بنابراین، آن‌ها یاد می‌گیرند تا در آینده هنگام مواجه با چنین احساسی، تکانه‌ای و بدرفتار نکنند».
- آن‌ها را منتظر قرار دهید: همیشه هرآنچه فرزندتان می‌خواهد را بلافاصله در اختیارش قرار ندهید. دکتر اوسیت می‌گوید: «اجازه دهید تا فرزندتان احساس ناخوشایند انتظار را تجربه کند زیرا آن عامل خوبی برای تغییر است». با به‌عنوان‌مثال، با بلافاصله ندادن آب‌میوه به فرزندتان، به او یاد می‌دهید که در مدیریت بی‌صبری خود صبور و شکیبا باشد.
- به آن‌ها بگویید چه احساسی دارند: کودکان نوپا قادر به ابراز احساس ناامیدی خود در انتظار برای دریافت چیزی نیستند اما شما می‌توانید با نام‌بردن احساساتشان و تحسین‌کردنشان هنگام نشان‌دادن صبر و شکیبایی از خود، به آن‌ها کمک کنید. اگر کودک پیش‌دبستانی شما مجبور است برای نوبتش منتظر بماند، می‌توانید بگویید: می‌دانم که اینجا ایستادن دشوار است اما کارت فوق‌العاده است. تو صبور و شکیبا بوده‌ای و این عالی است! دکتر بروکس بیان می‌کند: «زمانی که کشمکش فرزندتان با چیزی را تأیید می‌کنید، او به‌احتمال زیاد بیشتر و سخت‌تر تلاش خواهد کرد».
- در فعالیت‌هایی که نیاز به صبر و شکیبایی دارند، شرکت نمایید: فرزندانتان را تشویق به انجام کارهایی کنید که نتایج آنی ندارند، از جمله بلوک سازی و حل پازل یا کاشت یک‌دانة گل و تماشا کردن رشد گیاه در طول زمان. دکتر اوسیت بیان می‌کند: «اطمینان حاصل نمایید که فرزندتان تنها با ابزارهایی با تکنولوژی بالا که نتایج آنی به‌ازای فشردن یک دکمه دارند، بازی نمی‌کند».
برای داشتن یک فرزند خوش اخلاق بر همدلی تأکید کنید
چند بار مجبور شده‌اید میان کودک پیش‌دبستانی خود که اسباب‌بازی دوستش را گرفته یا از دادن اسباب‌بازی‌اش به خواهرش ( ناسازگاری فرزندان ) امتناع می‌کند، پادرمیانی کنید؟ دکتر استیونی‌ای کورتیس، پرفسور و نویسنده کتاب درک رفتار معماگونه فرزندتان بیان می‌کند: «هر چه زودتر به فرزندتان کمک کنید تا متوجه شود هر فردی احساسات و عواطف خودش را دارد، کمتر اتفاق می‌افتد که فرزندتان رفتاری آزاردهنده از خود نشان دهد یا به دیگران آسیب برساند».
- رفتارهای محبت‌آمیز کودک را تحسین کنید: لیزا آرون، روانشناس کودک در نیویورک می‌گوید: «هرگاه فرزندتان به فرد دیگری توجه می‌کند و به او احترام می‌گذارد، شما باید با یک عبارت ساده، رفتار او را تقویت کنید. به‌عنوان‌مثال، وقتی می‌بینید که فرزند پیش‌دبستانی‌تان، عروسکش را با یک پتو می‌پوشاند، بگویید: تو خیلی مهربانی که برای عروسکت جای گرم و نرمی درست می‌کنی. حتماً خیلی سردش شده است».
- از او سؤال کنید: شما نمی‌توانید همدلی را به یک کودک نوپا توضیح دهید اما می‌توانید کاری کنید که او در مورد احساسات افراد دیگر فکر کند. دکتر کورتیس می‌گوید: «کودکان در این سن سخنان شما را متوجه نمی‌شوند اما با مطرح‌کردن سؤالات مختلف می‌توانید سطح آگاهی‌شان را افزایش دهید». به‌عنوان‌مثال، درصورتی‌که فرزندتان به دوستش اجازه بازی‌کردن با عروسکش را نمی‌دهد، از او بپرسید: فکر می‌کنی اما رز چه احساسی پیدا می‌کند وقتی تو اسباب‌بازی‌هایت را به او نمی‌دهی؟
- به آن‌ها کمک کنید زبان بدن را متوجه شوند: توانایی تفسیر و درک حرکات و حالات صورت یکی از روش‌های ابتدایی برای ایجاد همدلی در کودکان است. به کودک نوپای خود علامت دهید: «ببین وقتی بیسکوئیت را با خاله مارگارت تقسیم می‌کنی، چگونه نگاهت می‌کند. آیا توجه کرده‌ای که لبخند می‌زند؟ تو باعث می‌شوی که احساس خوبی پیدا کند». در ابتدا، فرزندتان ممکن است کاملاً متوجه این موضوع نشود اما وقتی متوجه شد، به واکنش‌های دیگران دقت خواهد کرد و بهتر می‌تواند تأثیر رفتار خود بر دیگران را درک کند.
یک نکته بسیار مهم در داشتن فرزند با ادب
شما نمی‌توانید نظم و انضباط را یک‌شبه به فرزند خود یاد دهید. بدون شک، کودکان گاهی اوقات رفتاری بدی از خود نشان می‌دهند و مهم نیست که شما چقدر برای جلوگیری از بدرفتاری او ( مثلا بدخلقی کودک یا لجبازی کودک یا پرخاشگری کودک ) تلاش کرده‌اید. همان‌طور که دوست من، امیلی، می‌گوید: «گذشته از همه این‌ها، آن‌ها بچه هستند!» اما اگر شما بر این پیام‌ها تمرکز کنید، دیریازود فرزندانتان این درس‌ها را یاد خواهند گرفت و وقتی این اتفاق افتاد، فرزند خوش‌رفتارتان کمتر و کمتر به دخالت شما نیاز خواهد داشت.
منبع: www.parents.com
میشه نحوه برخورد با کودک بد دهن و بی ادب رو توضیح بدید