مشاوره باما | مرکز مشاوره روانشناسی خانواده ازدواج مشاوره روانشناسی خانواده ازدواج طلاق کودک
در این مقاله از رشد و تشکیل شخصیت کودک می‌خوانیم:
- شکل گیری شخصیتی در کودک دقیقاً به چه معناست؟
- روش روانشناسی شخصیت کودک
- باورهای اشتباه در مورد شکل گیری شخصیت کودکان
- انواع تیپ های شخصیتی کودکان
هر کودکی با یک تیپ شخصیتی خاص به دنیا می‌آید. اما محیطی که کودک در آن رشد می‌کند، نقش مهمی در شکل گیری شخصیت کودک دارد. والدین، معلم‌ها و مراقبان کودک هرکدام مسئول رشد ویژگی های شخصیتی کودک هستند.
در این مقاله از سایت مشاوره باما ده نکته‌ای که شما با پیروی از آن می‌توانید کودک کم سن و سال خود را به یک فرد جوان با ویژگی های قوی شخصیتی و با اعتماد به نفس تبدیل کنید را به اشتراک می‌گذاریم:
شخصیت کودک در چه سنی شکل می گیرد؟
در شکل گیری شخصیت کودک عوامل زیادی وجود نقش دارند. از اعتماد به نفس، شجاعت و عزت نفس گرفته تا نحوه رفتار و احترام کودک به دیگران. بین سن ۳ تا ۶ سالگی، شما شاهد این هستید که شخصیت کودک در حال شکل گیری است و این بهترین زمان فهماندن و القای بعضی از ارزش‌ها و تمرین‌هایی است که باعث رشد و پرورش کودک می‌شود و او را به فردی با ویژگی های شخصیتی مثبت تبدیل می‌کند. هنگامی‌که کودکان در حال یادگیری و تقلید از رفتار شما هستند، شما (والدین) به تنها عامل تأثیرگذار در رشد شخصیت فرزند خود تبدیل می شوید.
راه های رشد شخصیت کودکان
بسیاری از والدین فکر می‌کنند سخنرانی کردن برای کودک در مورد بایدها و نبایدها در بازه‌های زمانی منظم بهترین راه برای شکل گیری شخصیت آن‌هاست. اما بچه ها ارزش‌ها و نکات را از سخنرانی‌های مکرر شما درنمی‌یابند، بلکه آنها آینه تمام نمای رفتار شما هستند. بنابراین بهترین روش تربیتی کودکان این است که شما خودتان با مهارت و ظرافت با انجام اعمال کوچک، صفات مثبت شخصیتی را در کودک شکل دهید. در ادامه بعضی از روش‌هایی که از طریق آنها می‌توانید این کار را انجام دهید آورده‌ایم:
برای تشکیل شخصیت کودک از برچسب زدن بپرهیزید
کلمات، دنیا را می‌سازند. وقتی شما تصمیم می‌گیرید کودکان را به خاطر رفتار خاصی برچسب بزنید، باعث می‌شود کودک ناخودآگاه فکر کند که واقعاً شبیه به آن القاب است.
همچنین برچسب زدن به کودکان باعث می‌شود که خود را اصلاح نکنند. اسم گذاشتن بر روی کودک موجب کاهش اعتماد به نفس کودک شده و حتی ممکن است او نیز این رفتار را ( برچسب زدن) برای کسانی که اطرافش هستند انجام دهد.
به یاد داشته باشید همیشه در بیان کلمات محتاط باشید مخصوصاً زمانی که می‌خواهید مشکلات رفتاری کودک را اصلاح کنید.
برای رشد شخصیت کودک شنونده خوبی باشید
بچه ها تمایل زیادی به مورد توجه قرار گرفتن دارند. اما به مرور زمان و افزایش سن کودکان مستقل تر می‌شوند. کودکان نوپا و پیش دبستانی تمایل دارند خودشان را بیشتر با صحبت کردن و کلمات بیان کنند مخصوصاً زمانی که در حال تقویت و رشد مهارت های کلامی هستند.
به‌عنوان والدین کودک، شما می‌بایست با گوش دادن به داستان‌هایشان آنها را خوشحال کنید تا از همراهی با شما احساس آرامش و امنیت کنند. این باعث می‌شود که آنها هم خودشان شنونده‌های خوبی شوند هم اینکه اعتماد به نفس بالایی پیدا کنند.
با کمبودها و نواقص کودک با مهربانی برخورد کنید
بسیاری از والدین انتظار دارند فرزندانشان در هر چیزی کامل و بهترین باشند. وقتی کودکان با سطح انتظارات والدین خود هماهنگ نیستند، والدین احساس نارضایتی از کودک را با روش‌های مختلفی مثلاً با متهم کردن آنها با گفتن اینکه تو به‌اندازه کافی خوب و شایسته نیستی نشان می‌دهند. هر کودکی یک توانایی منحصربه‌فرد دارد. به‌عنوان والدین کودک شما باید توانایی و استعداد کودک خود را کشف و تقویت کنید. شما می‌توانید به‌آرامی به فرزند خود کمک کنید تا نقاط ضعفش را بهبود بخشد و برطرف کند بدون اینکه از اعتماد به نفس کودک کاسته شود.
از مقایسه فرزند خود با کودکان دیگر خودداری کنید
مقایسه کردن کودک با دوستان،خویشاوندان و همسایه‌ها می‌تواند باعث آسیب جدی بر شخصیت کودک شود. مقایسه دائم کودک با دیگران همچنین باعث می‌شود کودک به هویت خویش شک کند و شروع به تقلید از رفتار دیگران کند. احترام به هویت و شخصیت کودک بدون شک مهم‌ترین عامل در جهت افزایش اعتماد به نفس در کودکان را دارد و همچنین بهترین دستاورد را در تربیت آنها به ارمغان می‌آورد.
نقش الگوسازی رفتاری در شکل گیری شخصیت کودک
کودکان آنچه را که می‌بینند بیشتر از آن چیزی که می‌شنوند می‌آموزند! بنابراین پیاده‌سازی عملی رفتارهایی که می‌پسندید تأثیر ماندگاری بر شکل گیری شخصیت کودکان خواهد گذاشت. کارهای کوچکی که توسط شما انجام می‌شود مثلاً مرتب کردن کتاب در قفسه کتاب یا مؤدبانه رفتار کردن با مهمان‌ها خیلی زود توسط کودکان آموخته و تقلید می‌شود. کودک اگر در هرجایی رفتاری ضدونقیض یا دوگانه در شما ببیند به‌سرعت همان رفتار را از شما می‌آموزد. بنابراین این مسئله خیلی اهمیت دارد، هر چه را در موردش صحبت کردید خودتان هم اجرا کنید.
شاید این مقاله نیز برای شما مفید باشد: وظایف والدین نسبت به فرزندان
برای رشد شخصیت کودک بگذارید کودکان بازی کنند
بازی کردن (بازی‌های رایگان) شدیداً در میان کودکان این نسل به دلایل زیادی کاهش پیدا کرده است. هیچ‌چیز مانند یک ورزش دسته‌جمعی نمی‌تواند روحیه‌ی کار تیمی، مهارت اشتراک‌گذاری و مراقبت (اهمیت دادن به دیگران) را به کودک یاد دهد. ورزش و بازی با کودک از بهترین فعالیت‌ها برای رشد و شکل گیری شخصیت کودکان است.
مطالب مرتبط: فواید بازی برای کودکان
متأسفانه بسیاری از والدین فرزندانشان را از انجام بازی‌هایی در زمین آزاد یا انجام هرگونه ورزش منع می‌کنند. برای کمک به هر دو بعد جسمی و روحی، شما باید کودکان را به‌طور فعال درگیر یک بازی ورزشی کنید. همچنین خیلی خوب است که فرزندتان هرروز خودش را از استرسی که درس و مدرسه به او می‌دهد دور کند و خوش بگذراند.
مدت‌زمان تماشای تلویزیون کودک را محدود کنید
بازی کامپیوتری یا رایانه‌ای مشکل جدیدی هستند که بسیاری از خانواده ها با آنها درگیر هستند. مطالعات روانشناسی اخیر نشان داده‌اند، تماشای بیش‌ازحد صفحات نمایش تلوزیون، صفحه موبایل، تبلت و کامپیوتر تأثیر منفی بر روند رشد فکری و رشد اجتماعی کودکان می‌گذارد. انجام بازی روی صفحات نمایش باعث اعتیاد به آنها می‌شود که به‌نوبه‌ی خود باعث کمتر شدن ارتباطات کودک با اجتماع و دنیای اطرافشان می‌شود.
بدین منظور، زمان بیشتری را با فرزندتان سپری کنید، بازی کنید و به سفر بروید تا بتوانید آنها را از بازی‌های رایانه ای به سمت تجربه واقعی از دنیای اطرافشان سوق دهید. به آنها یاد دهید برای اطرافیان و مردم بیشتر ارزش قائل شوند تا به دنیای مجازی.
قوانین را برای رشد کودکان شرح دهید
لازم است برای آموزش نظم و انضباط در منزل با صراحت در مورد مسئولیت‌های کودکان با آنها صحبت کنید. گاهی والدین نمی‌توانند با گفتگو آنچه را که از فرزندان انتظار دارند به‌صراحت بیان کنند و این درنهایت باعث می‌شود که کودک درک درستی ازآنچه گفته‌شده نداشته باشد و متهم به بدرفتاری شود!
اما هنگامی‌که قوانین صریح باشند کودک یاد می‌گیرد آهسته و پیوسته رفتارش را با انتظارات والدین همسو کند. اینکه کودک خودش را با مجموعه‌ای از قوانین وفق دهد ممکن است در اوایل زمان‌بر باشد اما درنهایت پیروی مداوم از یک رفتار تبدیل به تقویت یک عادت رفتاری خوب در کودک می‌شود.
مطالب مرتبط: مقررات خانه برای کودکان
حس استقلال را در کودک تقویت کنید
والدین بعضی از کودکان نوپا به حدی در همه‌ی کارهای کودک او را همراهی می‌کنند که امکان رشد شخصیت کودک مستقل را از او سلب می‌کنند. همان‌طور که مراقبت و تربیت کودک بسیار مهم است، اینکه به کودک بیاموزیم تا به‌مرورزمان یاد بگیرد مسئولیت کارهای ساده‌اش را بر عهده بگیرد نیز مهم است.
برای کارهایی مثل مرتب کردن وسایل مدرسه‌اش یا مسواک زدن دندان‌ها و یا انجام تکالیف درسی‌اش می‌توانید کودک را تشویق کنید که این کارها را خودش مستقل انجام دهد و شما فقط نظاره‌گر باشید. این کار نه‌تنها در تقویت مهارت های زندگی در کودک مهم است، بلکه باعث افزایش حس مسئولیت پذیری در کودکان می‌شود.
برای رشد شخصیت کودک والدین صبوری باشید
وقتی کودک اشتباهی مرتکب می‌شود تنبیه بدنی کودک یا داد زدن بر سر کودک اوضاع را برای هردوی شما بدتر می‌کند. بسیاری از اوقات، کودک فقط فریاد زدن را به‌عنوان نشانه ترس دریافت می‌کند نه اینکه در پی اصلاح عملی باشند که مورد انتظار والدین است. با آرامی و صبوری عواقب بدرفتاری کودکان را به او توضیح دهید. این یک روش مؤثر برای ایجاد تغییرات دلخواهتان است که در ذهن کودک می‌ماند.
اما وقتی‌که شما سر کودکتان داد می‌زنید او فقط از ترس خودش را موظف به انجام کاری می‌کند، و کودک واقعاً پی نبرده که پیامد بد رفتاری او چه بوده است. اگر به کودک اجازه دهید نتیجه و پیامد رفتار اشتباهش را ببیند، باعث می‌شود تا کودک درک بهتری از رابطه بین عمل و معلول داشته باشد.
باورهای اشتباه در مورد شکل گیری شخصیت کودک
گاهی کلمه ” شخصیت ” توسط والدین به اشتباه تعبیر می‌شود. این یک تصور اشتباه است که شخصیت کودک محدود به ظاهرش است. والدین روی لباس، آراستگی و سلامتی تأکید دارند غافل از اینکه این‌ها فقط یک جنبه از رشد کودک هستند.
طرز نگاه کودک به زندگی، تقویت مهارت های اجتماعی، مهارت احساس همدلی و هوش عاطفی و رشد اخلاقی همگی به تشکیل شخصیت کودک کمک می‌کند.
به یاد داشته باشید، رشد شخصیت یک فرایند بلندمدت است که در آن ممکن است گاهی اوقات افت‌ها و شکست‌هایی را تجربه کنیم. تلاش مداوم برای فهم ارزش‌ها، رفتارها و نگرش‌های مثبت مسلماً در طولانی‌مدت نتیجه می‌دهد. همچنان که شما عامل رضایت در تربیت صحیح یک فرد هستید.
منبع: www.kidshealth.org
