تقویت خود باوری و اعتماد به نفس | مشاوره اعتماد به نفس

اعتماد به نفس یک باور شخصی است. یک انتخاب صحیح از یک عمل که افراد می‌توانند به‌درستی آن را انجام دهند. این حس خودباوری به‌عنوان یک ویژگی شخصیتی، گاهی اوقات به اعتماد به نفس اشاره دارد. افرادی که دارای سطح بالایی از اعتماد به نفس هستند این حس اطمینان را در خود پرورش می‌دهند که به آنچه می‌خواهند دست خواهند یافت و به‌طور مداوم کنترل زندگی خویش را در دست می‌گیرند.

افراد با اعتماد به نفس و خودباور عموماً به توانایی، مهارت و قدرت تصمیم گیری خویش اعتماد دارند. آن‌ها به توانایی‌های خویش جهت انجام انواعی از وظایف باور داشته و احساس اضطراب و شک و تردید کمتری نسبت به افرادی که دارای اعتماد به نفس پایین هستند تجربه می‌کنند.

تعریف اعتماد به نفس چیست؟

اعتماد به نفس می‌تواند تحت یک احساس و در لحظه رخ دهد. برای مثال، زنی که قرار است یک سخنرانی ارائه دهد ممکن است این اطمینان را داشته باشد که سخنرانی او خوب پیش خواهد رفت. اعتماد به نفس همچنین می‌تواند یک ویژگی شخصیتی عمومی باشد که افراد در بسیاری از زمینه‌های زندگی به همراه دارند. افرادی که از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند همواره احساس می‌کنند می‌توانند کار خود را به نحو احسنت انجام دهند و خواسته‌های روزمره زندگی را برآورده سازند. اعتماد به نفس بالا با عزت نفس بالا در ارتباط است و افرادی که از اعتماد به نفس قوی برخوردار هستند به‌طورکلی شادتر از افرادی هستند که اعتماد به نفس پایین دارند.

اعتماد به دیگران یعنی باور به اینکه افراد شغل خویش را به‌خوبی انجام می‌دهند، خواسته‌های مورد انتظار را برآورده می‌سازند و به قول و وعده‌های خویش به‌خوبی عمل می‌کنند.

درحالی‌که اعتماد به دیگران می‌تواند تحت تأثیر تجربه فرد باشد، اعتماد کلی به دیگران نیز می‌تواند تحت تأثیر اعتماد به نفس قرار گیرد. شخصی با اعتماد به نفس پایین ممکن است بر این باور باشد که سایرین او را ناامید می‌سازند.

اعتماد به نفس یا باور شخص به توانایی‌های درونی، با خودبینی یا تکبر متفاوت است، دو واژه ای که اغلب به غرور بیش‌ازحد اشاره دارند. اعتماد به نفس به صورت بهتری باور به توانایی‌های خود را توصیف می‌کند. این‌که شخص می‌تواند وظایف خویش را بر مبنای مجموعه‌ای از موفقیت‌های گذشته به نحو احسنت انجام دهد. افرادی که دارای اعتماد به نفس بالایی هستند معمولاً بیشتر به خود و توانایی‌های خویش باور دارند و ممکن است بیشتر ریسک کنند یا چیزهای جدیدی را امتحان کرده و مهارت‌های تازه‌ای را کسب کنند.

چطور خود را بهتر بشناسیم؟

سؤالات این فصل در جهت خودشناسی و قرارگرفتن در مسیر اصلی زندگی طراحی شده‌اند. در ادامه به‌اختصار به این سؤالات اشاره شده است.

برای پاسخ‌دادن به آنها وقت صرف کنید تا برای طی مسیر زندگی نقشه عملی در دست داشته باشید.

1. کار موردعلاقه شما چیست؟
2. برای انجام آن از چه استعدادها، مهارت‌ها و امکاناتی برخوردارید؟
3. انگیزه شما برای انجام آن چیست؟
4. برای آغاز سفر رسیدن به خواسته خود چه قدم‌هایی را همین امروز باید بردارید؟ آگاهی، عمل، مسئولیت‌پذیری.
5. در این مسیر از اندرزهای چه کسانی می‌توانید بهره ببرید؟
6. برای رسیدن به خواسته خود حاضرید چه بهایی بپردازید؟ آیا برای پرداخت این بها باید از وقت و امکانات خود استفاده کنید یا چیزی را فدا کنید.
7. در چه زمینه‌ای بیش از همه به رشد نیاز دارید؟
8. باید بر نقاط قوت خود تمرکز کنید و بر نقاط ضعفی که مانع رسیدن به هدف می‌شوند غلبه کنید.

راههای تقویت خودباوری

برای افزودن بر ارزش‌های خود باید ارزش‌هایی را که دارید بشناسید. به اعتقاد من، بذر موفقیت در هم هست؛ تنها کاری که باید انجام دهید، پرورش آن و از آنها و آبیاری و تغذیه آنهاست تا بتوانند رشد کنند.

پس چرا بسیاری از مردم در مسیر رشد و تحقیق پتانسیل خود با شکست مواجه می‌شوند؟

به نظر من یکی از مهم‌ترین دلایل آن کمبود اعتماد به نفس است. بسیاری از مردم خود را باور ندارند. صدها امکانات در اختیار دارند ولی هرگز آنها را پرورش نمی‌دهند، چون از اعتماد به نفس فراگیری، رشد و تبدیل‌شدن به موجودی فوق‌العاده برخوردار نیستند.

قدرت اعتماد به نفس مثبت

اگر به ارزش واقعی خود پی نبرید و روی آن سرمایه‌گذاری نکنید، هرگز نمی‌توانید زمان و تلاش لازم را برای رشد و تحقق پتانسیلتان صرف کنید.

اگر در این مورد تردید دارید، این موارد را در نظر بگیرید:

اعتماد به نفس؛ مهم‌ترین عامل در رفتار فردی

یکی از روانشناسان معروف می‌گوید: محال است بتوانیم همیشه به طریقی مغایر با دیدگاهی که در مورد خود داریم رفتار کنیم. وقتی در مورد خود احساسی منفی داریم کمتر می‌توانیم مثبت رفتار کنیم.

اگر باور داشته باشید فردی بی‌ارزش هستید یا احساس بی ارزشی کنید، نمی‌توانید بر ارزش‌های خود بیفزایید.

اعتماد به نفس پایین رشد را محدود می‌سازد

اگر خواسته شما 10 ولی اعتماد به نفستان 5 است، هرگز نخواهید توانست در سطح 10 عمل کنید و تنها در سطح 5 یا پایین‌تر عمل خواهید کرد. هیچ‌کس نمی‌تواند در سطحی بالاتر از خودانگاره خود عمل کند.

ارزشی که برای خود تعیین می‌کنیم، معمولاً ارزشی است که دیگران برای آن قائل می‌شوند. متأسفم که باید بگویم بیشتر مردم بر اساس باورهایی که دیگران درموردشان دارند زندگی می‌کنند. چون ارزشی را که دیگران برایشان قائل‌اند بی‌چون‌وچرا می‌پذیرند.

اگر افراد مهم زندگی‌شان معتقدند آنها به جایی نخواهند رسید، خود آنها هم همین انتظار را از خود دارند. این وضعیت تنها در صورتی به نفع شما تمام می‌شود که اطرافتان را کسانی احاطه کرده باشند که شما را باور دارند. ولی در غیر این صورت چه باید بکنید؟

به طرز فکر دیگران در مورد خودتان اهمیت ندهید. مهم این است که شما در مورد خودتان چه فکر می‌کنید. اگر ارزش کمی برای خود قائل شوید، مردم آن را افزایش نخواهند داد. اگر می‌خواهید پتانسیل واقعی خود را محقق کنید باید باور داشته باشید که می‌توانید.

چطور خود را باور کنیم؟

1. فهرستی از بهترین خصوصیات خود را تهیه کنید. اگر اعتماد به نفس داشته باشید احتمالاً این کار برایتان ساده خواهد بود؛ در غیر این صورت، باید چند روز یا چند هفته روی این فهرست کار کنید. تا وقتی تمام خصوصیات مثبت خود را یادداشت نکرده‌اید، دست از تلاش برندارید. سپس هر روز برای یادآوری ارزش‌های که دارید فهرست را مرور کنید. از این فهرست به‌عنوان تخته پرش استفاده کنید و کلمه‌ای را که بهتر از همه شما را توصیف می‌کند انتخاب کنید. این کلمه را راهنمای خود قرار دهید و بر ارزش‌های خود بیفزایید

2. هیچ عاملی به‌اندازه گفتگوهای ذهنی روزمره بر اعتماد به نفس ما مؤثر نیست. آیا از چگونگی گفتگوی ذهنی خود آگاهید؟ تعداد دفعاتی را که در هر روز از هفته درباره خود منفی یا مثبت صحبت می‌کنید با استفاده از موبایل یا دفتر یادداشت ثبت کنید. علاوه‌برآن می‌توانید از دوستان نزدیک یا اعضای خانواده بخواهید هروقت شما را در وضعیت مطلوب یا نامطلوب نسبت به خودتان می‌بینند به شما تذکر دهند.
3. اگر پیش‌ازاین به ارزش‌های دیگر آن توجهی نداشته‌اید راهی پیدا کنید که بتوانید به طور مرتب ارزش‌های آنها را موردتوجه قرار دهید و با آنها خدمت کنید. کاری کنید که از نقاط قوت خود استفاده کنید، برای دیگران مفید واقع شوید و در مورد خود احساس خوبی داشته باشید.
4. با قدم‌های کوچک شروع کنید. اگر پیش‌ازاین هم به دیگران کمک می‌کردید، این کار را بیشتر انجام دهید. یک‌دهم از وقتتان را به دیگران و ارزش قائل شدن برای آنها اختصاص دهید. برای مثال اگر چهل ساعت در هفته کار می‌کنید، چهار ساعت را به خدمت به دیگران اختصاص دهید.

مقایسه اطمینان، اعتماد به نفس و عزت نفس

برخی افراد از واژه‌های اطمینان و اعتماد به نفس استفاده می‌کنند تا یک مفهوم را توصیف کنند؛ درهرصورت، اعتماد به نفس چیزی فراتر از اطمینان است. برخی از افراد به توانایی خویش اطمینان دارند تا یک مقاله‌ی تحقیقاتی را قبل از موعد مقرر آماده کنند درحالی‌که برخی به توانایی خویش برای یک دوی ماراتن اطمینان دارند.

اطمینان معمولاً به شرایط بستگی دارد و از اعتماد به نفس متفاوت است. افراد می‌توانند در زمینه‌هایی با اطمینان عمل کنند اما کسانی که دارای اعتماد به نفس بالا ممکن است باور داشته باشند که با دانش و تمرین کافی در اکثر زمینه‌ها به صلاحیت و شایستگی می‌رسند.

برخی اعتماد به نفس را با عزت نفس مقایسه می‌کنند. اگرچه همپوشانی بین این دو مفهوم وجود دارد اما آن‌ها نیز متمایز هستند. عزت نفس که درونی است به احساسات شخص در مورد خویشتن برمی‌گردد. اعتماد به نفس مربوط به تعاملات شخص با دنیای بیرون است.

ارزش افراد با عزت نفس سنجیده می‌شود اما باور به توانایی‌های خویش با اعتماد به نفس مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. برخورداری از عزت نفس بالا اعتماد به نفس را تضمین نمی‌کند؛ به‌طور مشابه، شخصی که از اعتماد به نفس بالایی برخوردار است ممکن است هنوز عزت نفس پایینی داشته باشد.

عزت نفس و اعتماد به نفس می‌توانند جهت بهبود یکدیگر استفاده شوند. برای مثال، یک معلم ممکن است به‌عنوان یک شخص برای خویش ارزش قائل باشد اما ممکن است به توانایی خویش برای نشان دادن ارزش خود در کلاس درس باور نداشته باشد. اگر او خواهان بهبود اعتماد به نفس کلی خویش باشد، ممکن است با استفاده از عزت نفس و اظهارات مثبت توانایی‌های خویش را تقویت کند.

چرا افزایش اعتماد به نفس اهمیت دارد؟

برخی افراد احساسات منفی را به خاطر عدم اعتماد به نفس تجربه می‌کنند، گرچه بعضی دیگر ممکن است حتی باوجود عدم اعتماد در برخی زمینه‌های خاص هنوز احساس رضایت کنند. محققین معتقدند، لازم نیست در مورد هر جنبه‌ای از زندگی اعتماد به نفس داشته باشید، بخصوص زمانی که عزت نفس شخص به‌خوبی توسعه یافته است.

درهرحال، برخی افراد که کمبود اعتماد به نفس دارند ممکن است مهارت جرئت ورزی، مهارت ارتباطی یا اجتماعی ضعیفی داشته باشند. نقص در این زمینه‌ها می‌تواند در شغل شخص، روابط و سلامت روان او ناهنجاری ایجاد کند. اشخاص ممکن است خود را حقیر پندارند، اشتیاق کمی برای موفقیت داشته باشند، احساس پوچی کنند و یا حس نارضایتی نسبت به سایرین را تجربه کنند.

تلاش برای ایجاد اعتماد به نفس بیشتر می‌تواند برای بسیاری از افراد سودمند باشد، چراکه اعتماد به نفس نه‌تنها می‌تواند از مشکلات زندگی جلوگیری کند بلکه به افزایش سلامت روانی و عاطفی فرد کمک می‌کند.

• عزت نفس و تندرستی : اعتماد به نفس می‌تواند از چگونگی احساس افراد نسبت به خود آگاهی دهد. به‌عبارت‌دیگر، هر چه افراد از اعتماد به نفس بیشتری برخوردار باشند، احتمالاً ریسک بیشتری برای بهبود شرایط زندگی خود می‌کنند. هر چه ریسک بیشتری کنند، احتمال بیشتری برای دستیابی به موفقیت وجود دارد. و هر چه موفقیت بیشتری تجربه کنند، احساس بهتری نسبت به خویشتن دارند. این می‌تواند به یک چرخه‌ی خود پایدار بَدَل شود که رضایت کلی فرد از زندگی را بهبود بخشد.
• احساس قدرت : اعتماد به نفس می‌تواند حس خودکارآمدی شخص را تحت تأثیر قرار دهد. هر چه فرد بیشتر به خود اطمینان داشته باشد، احساس اقتدار بیشتری می‌کند؛ بخصوص در رابطه با امتحان تجربه‌های جدید در زندگی. اعتماد به نفس همچنین می‌تواند تأثیر سریعی بر توانایی شخص در رسیدن به اهداف شخصی داشته باشد. چالش‌های پیش رو اغلب به لطف موفقیت‌های گذشته کمتر ترسناک به نظر می‌رسند و حس توانمندی و کنترل بر امور را در شخص زنده نگه می‌دارند.
• کاهش اضطراب: افزایش اعتماد به نفس به افراد کمک می‌کند تا بهتر بتوانند بر موانع زندگی غلبه کنند. درنتیجه، ممکن است هنگام مقابله با چالش‌های زندگی، اضطراب کمتری را در رابطه با موقعیت‌های ناآشنا تجربه کنند. افراد دارای اعتماد به نفس بالا ممکن است با ذهنیتی مثبت، به‌جای یک ذهنیت مضطرب و مملو از ترس و استرس، در فکر ماجراجویی‌های جدیدی باشند و یا در انتظار تجربه‌ای ارزشمند و مفید قرار بگیرند.
• استرس کمتر، انرژی بیشتر: افراد دارای اعتماد نفس بالا ممکن است اضطراب و تردید کمتری را در مورد اهداف و عملکرد خویش داشته باشند و بر همین اساس استرس کمتری را تجربه کنند. آرامش بیشتر ذهن می‌تواند یک زندگی پرانرژی را مبنی بر خوشبختی و دستیابی به اهداف تسهیل کند.

شاید این مطلب هم برایتان مفید باشد: راههای مقابله با استرس

• روابط بین فردی بهتر: اگر اعتماد به نفس سبب شادی شود، پس می‌تواند کیفیت روابط فردی را بهبود بخشد. ازآنجایی‌که افراد دارای اعتماد به نفس بالا بیشتر به خود و توانایی‌های خویش اطمینان دارند، ممکن است حس توانمندی داشته و بیشتر از سایرین موفق باشند. این ویژگی‌ها می‌تواند موفقیت در روابط را تسهیل کند، چراکه اعتماد به نفس ممکن است توانایی شخص را به‌منظور تمرکز انرژی در شناسایی نیازهای دیگران افزایش دهد. این اطمینان خاطر درونی می‌تواند به روابط متعادل و مستحکم منجر شود.
• موفقیت: هدف هر انسان دستیابی به موفقیت است. هر چه افراد بیشتر به موفقیت دست یابند مهارت‌های بیشتری را کسب می‌کنند. زمانی که آن‌ها به‌طور مداوم شکست بخورند، بیشتر مضطرب شده و احساس نا امیدی و ناتوانی پیدا می‌کنند. اعتماد به نفس می‌تواند با ارائه‌ی ابزارهای موردنیاز جهت توسعه‌ی ایمان به توانایی‌های خود راهی را به سمت موفقیت باز کند.

راههای تقویت اعتماد به نفس و خودباوری 

عوامل مختلفی وجود دارد که احساس اعتماد به نفس فرد را در زندگی تحت تأثیر قرار می‌دهد. کودکانی که والدین با اعتماد به نفسی دارند، احتمالاً در آینده تبدیل به بزرگ‌سالانی با اعتماد به نفس بالا خواهند شد، شاید به این دلیل که والدین آن‌ها این ویژگی را در آن‌ها الگوسازی نموده‌اند.

شاید این مطلب هم برایتان مفید باشد: روشهای افزایش اعتماد به نفس کودکان

تجربه‌های موفقیت‌آمیز زندگی گذشته نیز می‌تواند اعتماد به نفس فرد را بهبود بخشد، اما تمامی افراد موفق حس اعتماد به نفس ندارند. اعتماد به نفس پایین می‌تواند طرز فکر دیگران نسبت به شمارا تحت تأثیر قرار داده و رفتار شمارا تغییر دهد.

افرادی که دارای اعتماد به نفس پایین هستند ممکن است از روان‌درمانی یا مشاوره روانشناسی به‌منظور رسیدگی به موضوعاتی بهره برند که به اعتماد به نفس بالا کمک می‌کند. برای مثال، روش درمان شناختی رفتاری می‌تواند در ایجاد اعتماد به نفس در فرد سودمند واقع شود. این روش به افراد کمک می‌کند تا افکار منفی و متناقض خود را شناسایی کرده  و آن‌ها را به افکار مثبتی تبدیل کند که درنهایت منجر به تقویت اعتماد به نفس می‌شود.

ابتلا به علایم افسردگی و اضطراب می‌توانند به کاهش اعتماد به نفس در فرد منجر شوند. مصرف دارو در کنار روان‌درمانی اغلب به بهبود سلامت روانی فرد افسرده کمک می‌کند.

اعتماد به نفس ویژگی است که افراد عموماً آن را یاد گرفته و توسعه می‌دهند و هر یک از روش‌های زیر ممکن است به فرد در افزایش اعتماد به نفس کمک کنند:

• پرهیز از افکار منفی: افراد می‌توانند تمرین کنند تا به‌گونه‌ای متفاوت بیاندیشند و دیدگاه‌های جدید خود را بیان کنند. برخی از آن‌ها این کار را به‌تنهایی انجام می‌دهند اما یک مشاور یا درمانگر، بخصوص فردی که برای ارائه‌ی درمان رفتاری شناختی آموزش دیده است، ممکن است بتواند به آن‌ها کمک کند. افراد اغلب با تمرکز ذهنی از پیش تعیین‌شده می‌توانند افکار بدبینانه‌ای را کاهش دهند که ممکن است مانع از درک کامل توانایی‌ها و یا پتانسیل آن‌ها شود.
• تمرین جسارت: افراد جسور بهتر می‌توانند نیازهای خویش را برآورده سازند. تمرین جسارت نه‌تنها می‌تواند اعتماد به نفس فرد را تقویت کند بلکه سبب کاهش اضطراب اجتماعی ، کاهش علائم افسردگی و خشم می‌شود.
• ایجاد عزت نفس: زمانی که عزت نفس فرد افزایش می‌یابد، اعتماد به نفس نیز معمولاً تقویت می‌شود. فعالیت‌های ایجاد عزت نفس مانند ارائه‌ی فهرستی از نقاط قوت و دستاوردها، تمرین پذیرش خود، یا طرح برنامه‌های مشخص جهت رسیدگی به نقاط ضعف همگی می‌توانند در افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس مؤثر باشند.
• اظهارات مثبت: بسیاری از متخصصین سلامت روان باور دارند، جایگزین نمودن افکار منفی با افکار مثبت می‌تواند روش مؤثری برای افزایش اعتماد به نفس باشد. مطالعات اخیر نشان داده‌اند، گفتگوی مثبت درونی می‌تواند سلامت کلی و اعتماد به نفس فرد را بهبود بخشد و این نشانگر باور شخص به توانایی‌های خود است.
• تعیین اهداف و پاداش: داشتن انگیزه می‌تواند به افراد در رسیدن به اهداف کمک کند. افراد می‌توانند اهداف واقع‌بینانه را برای کسب اعتماد به نفس تعیین کنند و از پاداش برای تقویت رفتار مثبت در رسیدن به اهداف استفاده کنند. برای مثال، شخصی پس‌ازاینکه با موفقیت چالشی را پشت سر می‌گذارد، ممکن است چند ساعت را به فعالیتی اختصاص دهد که از آن لذت می‌برد.
• کمک از مشاوره روانشناسی: دکتر روانشناس یا مربیان رشد فردی می‌توانند با آموزش مهارت‌های زندگی به افرادی که خواهان ایجاد اعتماد به نفس در خود هستند کمک کنند. جلسات درمانی می‌تواند فضایی امن برای افرادی باشد که روی هدف تقویت اعتماد به نفس خود کار می‌کنند.