راههای افزایش مسئولیت پذیری کودکان

نکات روانشناسی برای ایجاد و پرورش احساس مسئولیت پذیری در کودکان

آیا فرزند شما همیشه برای مسئولیتی که انجام نداده یا سؤالی که از او دارید، بهانه می‌آورد؟ آیا اخیراً شما متوجه عدم مسئولیت پذیری فرزند خود شده‌اید؟ آیا فرزند شما عادت دارد تقصیر کارها را بر گردن فرد دیگری بیندازد؟

اگر یکی از نشانه‌های رفتاری مذکور را در فرزند خود مشاهده می‌کنید، شاید وقت آن رسیده تا با او در مورد احساس مسئولیت پذیری صحبت کنید. ادامه‌ی مطلب را بخوانید تا متوجه شوید چگونه می‌توان احساس مسئولیت پذیری درکودک را در کمال خونسردی و در 10 مرحله‌ی ساده ولی مؤثر به او آموزش داد!

چگونه می‌توان به کودکان مسئولیت پذیری را آموزش داد؟

شما به‌عنوان پدر یا مادر کودک خود، اولین فردی هستید که فرزندتان از شما چیزهای جدیدی یاد می‌گیرد که شامل یادگیری احساس مسئولیت نیز است. کودکان از هر کار کوچکی که انجام می‌دهید، درس‌هایی همچون مسئولیت پذیری می‌آموزند.

شاید تاکنون توجه نکرده باشید اما آموزش مسئولیت پذیری به کودکان می‌تواند در زندگی او خیلی مفید باشد و کاری بدون دردسر و آسان است. در اینجا، برخی  از روش‌های ساده در مورد نحوه‌ی بزرگ کردن یک کودک مسئولیت پذیر آورده شده است که می‌تواند نقطه‌ی شروعی برای ایجاد تغییرات در خود شما و فرزندتان باشد.

1- یادآوری پیامدهای اعمال کودک به او

فرزند شما ممکن است کوچک تر از آن باشد که مفهوم یک عمل و پیامدهای مرتبط با آن را درک نماید. سعی کنید به‌صورت ساده به کودکان توضیح دهید که چگونه فعالیت‌های روزانه می‌توانند تأثیر مثبتی در زندگی آن‌ها داشته باشند. به‌عنوان‌مثال، اگر فرزند شما نمره‌ی خوبی در مدرسه کسب کرد، برای او توضیح دهید که این نتایج بسیار خوب در مدرسه، نتیجه‌ی مطالعه‌ی زیاد وی بوده است. به‌عبارت‌دیگر، اگر فرزند شما نمره‌ی خوبی کسب نکرده است، توضیح دهید که چون در خانه مطالعه نداشته پس نتایج آزمون خوب نبودند. خاطرنشان کردن کاری که فرزندتان انجام داده و نتیجه‌ای که در پی آن حاصل می‌شود، به فرزندتان کمک خواهد کرد تا این ارتباط را بهتر درک کند.

2- به عنوان والدین الگوی رفتاری برای فرزندان خود باشید

فرزندان تقریباً تمام رفتارهای والدین را بدون اینکه متوجه شوید، تقلید می‌کنند. شما شاید قول یک بعدازظهر مفرح در مرکز خرید را به کودک داده باشید، اما به خاطر تعهدات کاری مجبور به لغو برنامه شوید. شما شاید این موضوع را فراموش کنید اما این می‌تواند در ذهن کودک نقش ببندد. قول دادن چیزی و زیر قول زدن ممکن است موضوع بزرگی برای شما به نظر نرسد. اما این مطمئناً اشتباه واضحی از جانب شما به شمار می‌رود. این کار شما در ذهن او حک می‌شود که عدم پایبندی به مسئولیت ها و تعهدات، اشکالی ندارد. سعی کنید تا حد امکان به قول-هایی که می‌دهید، عمل کنید. اگر نتوانستید به قولی که داده‌اید، عمل کنید، تلاش کنید تا آن را در زمان دیگری عملی سازید. عاقل را اشارتی کافی است، وعده‌ای که صد درد صد در مورد انجام دادنش مطمئن نیستید را هرگز به کودک ندهید.

3- فرزندتان را به صداقت و راست‌گویی تشویق کنید

فرزند شما باید بتواند هر وقت که می‌خواهد، نزد شما بیاید و بدون شک و تردید یا ترس با شما صحبت کند. به‌صورت منظم با فرزند خود صحبت کنید و به او اطمینان دهید که شنونده‌ی خوبی هستید. هرگاه فرزندتان نزد شما می‌آید تا چیزی به شما بگوید، بدون از دست دادن خونسردی، به او گوش فرا دهید. حتی اگر حرفی که می‌زند مورد تأیید شما نیست، فوراً شروع به قضاوت یا انتقاد از او نکنید. انتقاد باعث می‌شود تا فرزندتان با آسودگی حقیقت را به شما نگویند.

4- مسئولیتی را مطابق با سن کودک تعیین کنید

تعیین وظایف ساده‌ای که مناسب سن فرزندتان است همیشه ایده‌ی عالی به نظر می‌رسد. اگر فرزند شما بسیار کوچک است، شما می‌توانید همیشه از او بخواهید اتاق خود را پس از بازی تمیز و مرتب کند. کارهایی همچون پر کردن ظرف آب حیوانات خانگی، چیدن میز، ریختن لباس‌های کثیف در سبد لباس‌ها و کارهای ساده‌ی دیگر، گزینه‌های خوبی برای شروع می‌باشند. این باعث می‌شود تا فرزندتان برای کارهای ساده‌ای که برایش تعیین کرده‌اید، مسئولیت پذیر باشد.

5- فرزند خود را در کارها مشارکت دهید

هر کاری که می‌کنید، سعی کنید فرزندتان را در آن کار مشارکت دهید. اگر می‌خواهید برای جشن بیرون بروید، چندین گزینه را انتخاب کنید و از فرزندتان بخواهید تا او بهترین گزینه را انتخاب نماید. مطمئن شوید که گزینه‌های کمی را به او می‌دهید. دادن دو گزینه به کودکانی که بسیار کم سن و سال هستند، نتایج بهتری را به همراه دارد. هرگاه فکر می‌کنید می‌توانید از نظر فرزند خود استفاده کنید، از او نظرخواهی کنید. این کار باعث می‌شود تا فرزندتان احساس کند وجودش مهم است و بزرگ شده است. این همچنین باعث به وجود آمدن احساس مسئولیت در کودک و افزایش مهارت تصمیم گیری کودکان می‌گردد.

6- تلاش فرزندتان را تحسین کنید

زمانی که می‌بینید کودک احساس مسئولیت پذیری می‌کند، تلاش او را تحسین کنید. به فرزند خود دقیقاً بگویید چه چیزی از این رفتارش را دوست دارید. اگر فرزندتان کار خاصی انجام داده است که به نظر شما احساس مسئولیتش را نشان می‌دهد، از درک و فهم و خلوص نیت او قدردانی کنید.

7- یک سیستم پاداش هفتگی برای کودک تعبیه کنید

فرزند خود را با دادن پاداش تشویق کنید تا مسئولیت پذیرتر باشد. شما می‌توانید از یک سیستم رتبه‌بندی ستاره‌ای استفاده کنید. از برچسب‌های ستاره‌ای در جدول برای نشان دادن پیشرفت هفتگی فرزندتان استفاده کنید. پاداش‌های مناسب سنی همچون رفتن به سینما در آخر هفته یا انتخاب فیلم برای تماشای خانگی را در نظر بگیرید. چنین کارهای ساده‌ای به فرزندتان نشان می-دهد که شما قدردان تلاش‌های او هستید.

8- اجازه دهید تا خود کودک مشکلاتش را حل کند

اگر فرزندتان دچار مشکل شده است، فوراً برای کمک کردن به او عجله نکنید. اجازه دهید تا خود کودک راه‌حلی را پیدا کند و بفهمد که چه کار متفاوتی می‌تواند انجام دهد. اگر فرزندتان از شما درخواست کمک کرد، کودک خود را در این وضعیت راهنمایی کنید. راه‌حل‌های فوری پیشنهاد ندهید. اجازه دهید تا خود کودک وضعیت را مدیریت کند و به راه‌حل‌ها دست یابد. این باعث می-شود تا کودک احساس مسئولیت کند.

شاید این مطلب هم برای شما مفید باشد: چگونه یک کودک مستقل تربیت کنیم؟

9- کمک کنید تا کودک اولویت‌هایش را درست انتخاب کند

این ممکن است در حال حاضر انتظار زیادی برای آموزش و تربیت فرزند کم سن و سال شما به نظر رسد. فرزند شما باید تفاوت بین چیزی که مهم‌تر است یا چیزی که می‌تواند برایش صبر کند را تشخیص دهد. اگر فرزند شما از بازی کردن دست بکشد و اکنون بخواهد برای شنا بیرون برود، به او بگویید که جمع‌کردن اسباب‌بازی‌ها وظیفه‌ی اوست و اهمیت بسیاری دارد. او ممکن است به شنا کردن اصرار کند. به او مؤدبانه بگویید، او تنها پس از جمع‌کردن اسباب‌بازی‌ها می‌تواند برای شنا برود. به او نشان دهید که نظم و ترتیبی برای انجام کارها وجود دارد.

10- نحوه بیان خود را گاهی تغییر دهید

شما ممکن است بارها به فرزند خود بگویید تا کاری را انجام دهد، اما کلمات شما تأثیر قابل‌توجهی در تغییر رفتار کودک نداشته باشد. به‌عنوان‌مثال، وقتی فرزندتان از زمین بازی برمی‌گردد، از او می‌خواهید تا توپش را در گوشه‌ی اتاق بگذارد. اما هر دفعه این کار را انجام نمی‌دهد. رایج‌ترین سناریو وقتی است که هر دفعه به او می‌گویید که چگونه این کار را انجام دهد و هر دفعه تکرار می‌کنید اما او گوش نمی‌دهد. به‌جای اینکه چندین بار از او بخواهید تا توپش را کنار بگذارد، کلمات خود را عوض کنید. از فرزند خود بخواهید تا بیرون برود و دوباره داخل شود و سپس این کار را به شیوه دیگری انجام دهد. تغییر تاکتیک ممکن است به فرزند شما کمک کند تا نگاه متفاوتی به موضوع داشته باشد.

این نکات ساده را می‌توانید در برنامه‌ی عادی روزانه‌ی فرزند خود بکار ببرید. بر اساس سن فرزندتان، مراحلی را انتخاب کنید که به فرزند در درک معنای مسئولیت پذیری کمک کند. در این کار عجله نکنید، به‌خصوص اگر فرزندتان تاکنون نیاز به مسئولیت پذیری را احساس نکرده باشد.

اگر نکات خاصی در مورد پرورش مسئولیت پذیری در کودکان در نظر دارید و احساس می کنید مفید هستند، آن‌ را با ما به اشتراک بگذارید.