گاهی در زندگی زمانی که مشغول به انجام کاری هستید و روال زندگی را به‌خوبی طی می‌کنید و مشکل خاصی برای شما وجود ندارد، ممکن است یک چیز شما را در لحظه متوقف کند و ذهن شما را آشفته کند. این همان رویارویی ناگهانی با خود است که در ذهن شکل می‌گیرد و فرد با این پرسش‌ها درگیر می‌شود که «من کی هستم و در این مکان و این زندگی چه کار میکنم؟» معمولاً افراد از شناخت خود فرار می‌کنند و به‌سادگی از این پرسش‌ها می‌گذرند و به زندگی ادامه می‌دهند. در ادامه این مقاله به راههای شناخت خود و فواید خودشناسی در زندگی می‌پردازیم.
تعریف خودشناسی چیست؟
خودشناسی به زبان ساده یعنی درک درست از خود. لازمه خودشناسی نگاه کردن به درون، انگیزه‌ها و باورها، افکار، احساسات و جدا شدن از دنیای بیرون است. خودشناسی در دو نوع وجود دارد. خودشناسی از منظر درونی و بیرونی. خودشناسی درونی به چرایی همه چیزهایی که درون ما وجود دارد، می‌پردازد و خودشناسی بیرونی بر چگونگی ارائه خود در جهان و تعامل با عناصر خارجی تمرکز می‌کند. هر انسان باید برای شناخت خود در ابتدا به جهان درون سفر کند و تمام نقاط، حتی آن دورافتاده‌ها را ببیند و بشناسد و از آن برای داشتن زندگی بهتر در جهان خارجی استفاده کند.
فواید خودشناسی در زندگی
اگر به زندگی خود با جزئیات بیشتر نگاه کنید، می‌بینید که شما از طریق خودشناسی توانسته‌اید بهترین تصمیم‌های زندگی را بگیرید، از سخت‌ترین مشکلات زندگی عبور کنید و احساسات خود را کنترل کنید. ممکن است عامل عبور از این لحظات زندگی را چیز دیگری دیده باشید؛ اما باید بدانید، همه چیز به‌صورت خودآگاه یا ناخودآگاه تحت آگاهی فرد از خود و محیط شکل می‌گیرد. خودشناسی به‌صورت کلی باعث می‌شود فرد موارد زیر را تجربه کند:
- شما می‌توانید احساسات خود را کنترل کنید و از عواقب ناسالم آن جلوگیری می‌کند.
- سلامت روان و بهبود عملکرد جسمی شما را منجر می‌شود.
- خودشناسی انگیزه و خلاقیت را در شما کشف می‌کند.
- خودشناسی ارتباطات شما را بر اساس معیارهای صحیح شکل می‌دهد و کیفیت آن را افزایش می‌دهد.
- خودشناسی استرس و وابستگی به عناصر خارجی را در موقعیت مهم از بین می‌برد.
- خودشناسی عزت نفس شما را افزایش می‌دهد؛ زیرا خودآگاهی بر اساس قضاوت و انتقاد انجام نمی‌شود و الگوی افکار منفی کنار می‌رود.
- شما می‌توانید تصاویری تازه از قابلیت‌های خود کشف کنید و باورهای ناکارآمد گذشته را کنار بزنید.
- نسبت به تجارب زندگی آگاه‌تر می‌شوید و می‌توانید در آینده عملکرد بهتری از خود ارائه دهید
- شما می‌توانید گزینه‌های مختلف را در موقعیت‌های زندگی به‌صورت تخصصی ارزیابی کنید و بهترین تصمیم را بگیرید
- شما نقاط ضعف و ریشه آن را پیدا و اصلاح می‌کنید.
راههای رسیدن به خودشناسی
ذهن انسان شامل دو بخش است؛ بخش مشاهده‌گر و بخش متفکر. معمولاً ذهن افراد در طول زندگی پر از کلمات است و مسائل را تحلیل می‌کند. یک ذهن متفکر باعث می‌شود شما از تمرکز بر دنیای درون دور شوید و در طول زندگی تنها در حال درگیری با رخدادهای آن باشید. برای اینکه بتوانید خود را بشناسید شما باید ذهن مشاهده‌گر خود را از ذهن متفکر جدا کنید.
ذهن مشاهده‌گر به‌جای مسائل دنیای پیرامون فقط خود ذهن و عملکرد آن را می‌بیند. شما باید توجه کنید که ذهن متفکر هیچ‌وقت از بین نمی‌رود و تنها می‌توان با شناخت خود آن را کنترل کرد و از نشخوار فکری جلوگیری کرد. برای رسیدن به خودشناسی راه‌هایی وجود دارد که این راهکارها عبارت‌اند از:
- از خود سؤال بپرسید: مهم‌ترین چیزی که شما را به خودآگاهی می‌رساند پرسش‌گری درباره خود است. شما با جست‌و‌جوی پاسخ این سؤالات می‌توانید با جنبه‌های مختلف خود رودررو شوید. سؤال‌هایی که به شما در رسیدن به خودشناسی کمک می‌کنند، شامل:
- من چه کسی هستم؟
- چه چیزی را در خودم دوست دارم؟
- برای چه چیزی سپاسگزارم؟
- می‌خواهم با چه ارزش‌هایی زندگی کنم؟
- بزرگ‌ترین موفقیت‌های من تا به امروز چه بوده است؟
- برای تقویت روح و جسمم چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
- چه افرادی برای من مهم هستند و چرا؟
- خودت را تحلیل کن: باتوجه‌به تمرین قبل، موقعیت‌های خاص را با جزئیات پیدا کنید و ببینید عملکرد و واکنش شما در آن موقعیت چیست و چه تأثیری در روند زندگی شما دارد.
- مدیتیشن انجام دهید: مدیتیشن بر پایه تمرین ذهن آگاهی انجام می‌شود و تمرین روزانه مدیتیشن، تمرکز شما را بر خود افزایش می‌دهد.
- احساسات خود را بنویسید: شما می‌توانید برای تقویت مهارت خودشناسی از نوشتن احساسات و واکنش‌های خود استفاده کنید، زیرا هنگام نوشتن لایه‌های پنهان درون شما آشکار می‌شود.
- خود را از دیدگاه دیگران ببینید: شما می‌توانید با پرسش از دیگران از بیرون به خود نگاه کنید و تنها به دیدگاه از درون خود محدود نباشید.
- خودتخریبی را متوقف کنید: باورهای منفی نسبت به خود، شما را از مسیر خودآگاهی دور می‌کند و باعث می‌شود تحت سلطه ذهن متفکر، به تکرار اشتباهات در زندگی بپردازید.
مزایای رسیدن به خودشناسی بر کیفیت زندگی بسیار است. شما باید برای درک جهان خود و تعامل با جهان بیرون، بر خودشناسی تمرکز کنید. در نظر داشته باشید دستیابی به مهارت خودشناسی بسیار سریع و آسان رخ نمی‌دهد؛ بلکه فرایندی طولانی است که به میزان تفکر شما در زندگی بستگی دارد. همه ما می‌دانیم مواجه با تمام جنبه‌های شخصیت شهامت می‌خواهد؛ اما اگر دنبال تغییر رفتار و رشد فردی در زندگی هستید، باید شهامت داشته باشید تا با خود رودررو شوید. شما باید نسبت به خود پرسش‌گری داشته باشید تا بتوانید به پرسش‌های این جهان به‌درستی پاسخ دهید.
