خودزنی عبارت است از وارد کردن آسیب عمدی به خود (اغلب از طریق ایجاد برش به‌وسیله جسمی تیز مانند تیغ ) به‌گونه‌ای که منجر به خود کشی نگردد. خودزنی معمولاً نشانه وجود اضطراب و پریشانی شدید در فرد است. این افراد ممکن است برای خنثی کردن فشار و درد هیجانی خود اقدام به خود زنی کنند. آن‌ها همچنین ممکن است برای تسلط بر احساسات خود و در واکنش به از دست دادن چیزی، اقدام به خود زنی کنند.
گرچه برخی از این افراد بعدها اقدام به خودکشی نیز می‌کنند اما خودزنی با تلاش برای خودکشی متفاوت است. باوجوداینکه این اقدام بیانگر تمایل برای پایان دادن به زندگی نیست، سلامت فیزیکی و روانی این افراد در معرض خطر قرار دارد و در صورت عدم درمان می‌تواند سال‌ها ادامه یابد.
روش‌های روان درمانی به این افراد برای جلوگیری از خود زنی کمک می‌کند. چنانچه شما یا اطرافیانتان در معرض چنین خطری قرار دارید، برای دریافت کمک با شماره فوریت‌های اجتماعی تماس حاصل فرمایید.
خودزنی چیست؟
خودزنی به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود:
- 90-70% افراد با اجسام تیزی مانند تیغ و چاقو برش‌هایی بر روی پوست خود ایجاد می‌کنند. این برش‌ها به‌ندرت بر روی رگ مچ دست ها که خطر پارگی رگ و خونریزی در پی‌دارند، انجام می‌شود.
- 44-21% افراد سر خود را به دیوار می‌کوبند.
- 35-15% این افراد پوست خود را با سیگار یا کبریت می‌سوزانند.
- فرو کردن اجسام تیزی مانند سوزن در پوست، نوع شدیدی از خودزنی است. این افراد ممکن است شی‌ء فرو رفته را به‌طور دائمی یا برای مدت‌زمان مشخصی همان‌جا رها کنند.
این افراد ممکن است چند نوع خودزنی را هم‌زمان انجام دهند. محتمل‌ترین قسمت‌هایی که در خودزنی مورد آسیب قرار می‌گیرد عبارت از: دست ها، مچ‌ها، شکم است.
علائم هشداردهنده خود زنی
افرادی که خودزنی می‌کنند، اغلب تلاش می‌کنند رفتار خودزنی را از بقیه مخفی نگه‌دارند. بااین‌وجود، حتی محتاط ترین افراد نیز رد پایی از این رفتار خود بر جای می‌گذراند. در ادامه به علائم هشداردهنده ای که احتمالاً حاکی از این اقدام است اشاره می‌کنیم:
- جراحت‌های مشکوک: فرد ممکن است برش‌ها یا کبودی‌های مکرری روی بدنش داشته باشد و ادعا کند که اتفاقی ایجادشده‌اند.
- جمع‌کردن اجسام تیز: فرد ممکن است کلکسیونی از اجسام تیز مانند سوزن، در بطری و تعداد قابل‌توجهی تیغ داشته باشد.
- لکه‌های خون روی وسایل شخصی: حوله، لباس یا رخت خواب فرد ممکن است آغشته به لکه‌های خون باشد. سطل آشغال این افراد نیز معمولاً پر از دستمال‌کاغذی‌های خونی است.
- لباس‌های پوشیده: این افراد حتی در هوای گرم نیز اغلب لباس‌های آستین‌بلند یا شلوارهایی به تن می‌کنند که به‌وسیله آن‌ها بتوانند زخم ها و جراحات خود را مخفی نگه‌دارند.
- انزوا: این افراد معمولاً هنگام خود زنی خود را برای مدت طولانی در اتاق یا حمام حبس می‌کنند. آن‌ها همچنین ممکن است از زندگی اجتماعی کناره‌گیری کنند.
خودزنی عملکرد شغلی و تحصیلی این افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تلاش آن‌ها برای مدیریت هیجانات خود معمولاً به روابط بین فردی‌شان آسیب وارد می‌کند. این افراد اغلب اعتماد به نفس پایینی دارند.
وجود یکی از این علائم لزوماً به معنای خودزنی نیست، اما وجود هم‌زمان چند علائم نگران‌کننده است.
علت خودزنی چیست؟
بسیاری از افراد از خودزنی به‌عنوان مکانیسم سازگاری یا وسیله‌ای برای کاهش هیجانات خود استفاده می‌کنند. افرادی که خودزنی می‌کنند ممکن است اهداف متفاوتی را دنبال کنند. این اهداف عبارت‌اند از:
- عدم مهارت در ابراز احساسات منفی خود: افرادی که اقدام به خودزنی می‌کنند، معمولاً در بیان هیجانات خود مشکل دارند یا ممکن است احساس کنند جامعه آن‌ها را وادار به مخفی کردن احساساتشان می‌کند. چنین افرادی برای کاهش تنشی که احساس می‌کنند و در غیر این صورت باید با آن مواجه شوند دست به خود زنی می‌زنند.
- پرت کردن حواس خود: برخی افراد مقابله با دردهای جسمی را راحت‌تر از مقابله با خشم و احساس تنهایی می‌دانند. درد جسمی به آن‌ها کمک می‌کند به‌جای شرایط استرس زا بر درد حاصل از خودزنی تمرکز کنند.
- مجازات خود: فرد ممکن است از گناهی درگذشته احساس شرم کند و خودزنی را به‌عنوان تنها راه کاهش این احساس انتخاب کند.
- احساس لذت: وارد کردن جراحت به بدن سبب ترشح هورمون‌های تسکین‌دهنده درد می‌شود. این هورمون‌های شادی‌بخش می‌توانند اثر موقت اما خوشایندی بر حال فرد بگذارند.
- احساس کنترل: افرادی که درگذشته آسیب‌های روانی داشته‌اند (به‌خصوص کسانی که مورد سوء استفاده جنسی قرارگرفته‌اند) احتمال دارد پس از یک رویداد ناخوشایند احساس ضعیف بودن کنند. خودزنی به این افراد کمک می‌کند احساس کنند بر بدن و هیجانات خود کنترل دارند.
- بی‌حسی: بسیاری از افرادی که خود زنی می‌کنند، احساس بی ارزشی ، پوچی و بیهودگی می‌کنند. آن‌ها با این روش به خود یادآوری می‌کنند که هنوز سرزنده هستند.
در تمام انواع خودزنی ها فرد با وارد کردن درد جسمانی بر خود با مشکلات عاطفی مقابله کنند. بااین‌وجود در بسیاری از افراد، تسکین حاصل از خودزنی موقتی است و به آن‌ها برای حل‌وفصل مشکلاتی که منجر به واکنش‌های تکانشی گردیده است، کمکی نمی‌کند.
درواقع، خودزنی مانع از رشد مهارت های مقابله با احساسات و هیجانات منفی در فرد می‌شود. این مسئله می‌تواند عملکرد فرد را در مدرسه یا محل کار تحت تأثیر قرار دهد و سبب کاهش اعتماد به نفس و تشدید احساس تنهایی و انزوا در او گردد. در درازمدت معمولاً به‌جای حل مشکل، موجب وخیم‌تر شدن اوضاع می‌گردد.
تکرار چرخه اعتیاد به خودزنی
خودزنی اغلب روندی ادامه‌دار است. فرد پس از احساس اضطراب خودزنی می‌کند. او ممکن است برای احساس تنش بیشتر، در برابر خودزنی مقاومت کند. سپس برای مقابله با استرس دست به خود زنی می‌زند. سپس به دلیل احساس شرم ناشی از زخم ها و جراحات، احساس اضطراب بیشتری می‌کند و این چرخه ادامه پیدا می‌کند.
خودزنی روندی همچون سوء مصرف مواد مخدر و الکل دارد. این افراد مانند معتادان، مخفیانه اقدام به خود زنی می‌کنند. آن‌ها تمایل به متوقف کردن رفتار خود دارند، اما توانایی آن را ندارند. آن‌ها همچنین فکر می‌کنند خود زنی تنها روش تسکین‌دهنده رنج و اندوهشان است.
برخی از این افراد برای جلوگیری از عفونت و آسیب جدی حاصل از خود زنی کاملاً اصول مراقبتی و بهداشتی را رعایت می‌کنند. آن‌ها از گاز استریل و باند استفاده می‌کنند، زخم های خود را ضدعفونی می‌کنند و از وارد کردن آسیب به رگ‌ها اجتناب می‌کنند.
بااین‌وجود، افرادی که بی‌تجربه هستند یا ازنظر هیجانی ضعیف هستند ممکن است در حین خودزنی به خود آسیب جدی وارد کنند. از طرف دیگر، اعتیاد به خودزنی می‌تواند سلامت و عملکرد فرد را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد.
تفاوت خودزنی با خودکشی
خودزنی و خودکشی تفاوت دارند. خودزنی عموماً تلاش برای سازگاری با زندگی است نه پایان دادن به آن. کسانی که خودزنی می‌کنند در زندگی احساس پوچی می‌کنند و از درد ناشی از جراحت استفاده می‌کنند تا به خود یادآوری کنند سرزنده هستند.
بااین‌وجود خودزنی مزمن می‌تواند در آینده فرد را در معرض خطر خودکشی قرار دهد. فرد به‌مرورزمان ممکن است به خودزنی اعتیاد یا به درد ناشی از آن عادت کند. هنگامی‌که خودزنی دیگر به‌عنوان یک‌راه مقابله با احساسات و عواطف منفی جواب نمی‌دهد، فرد ممکن است به خودکشی روی بیاورد. شواهد حاکی از این است، نیمی از بزرگسالان و 70% نوجوانانی که خود زنی می‌کنند، درگذشته اقدام به خودکشی کرده‌اند.
حتی اگر جراحات وارده خفیف باشند، بازهم خودزنی اقدامی خطرناک است و می‌توانند سبب افزایش خطر مرگ عمدی و غیر عمدی شود.
آمار خودزنی
اگرچه خودزنی در هر سنی می‌تواند آغاز شود، اما بیشتر افرادی که اقدام به خود زنی می‌کنند، نوجوانان یا جوانان هستند. در کشورهای غربی، خودزنی معمولاً بین سنین 13 تا 15 سالگی آغاز می‌گردد. آمار خودزنی در امریکا به شکل زیر است:
- یک و نیم درصد کودکان بین 10-5 سال
- 17 درصد نوجوانان
- 15 درصد دانشجویان ( در برخی مطالعات 35%)
- 4 درصد بزرگسالان
شیوع خودزنی در کشورهای مختلف متفاوت است. برای مثال شیوع آن بین دانشجویان ژاپنی 10% و دانشجویان اندونزی 38% است. اما به‌طورکلی، عوامل خودزنی در تمامی فرهنگ‌ها مشابه‌اند.
اگرچه شواهد حاکی از آن است که شیوع خودزنی میان بومیان امریکا رو به افزایش و میان افریقایی-آمریکایی ها رو به کاهش است، بااین‌وجود تحقیق انجام‌شده بر روی اقلیت‌های قومی و نژادی در امریکا، نتایج متناقضی در بردارد. در این مطالعه شیوع خود زنی بسته به سن و محل زندگی افراد متفاوت است.
مطالعات نشان داده‌اند 35% آمریکایی‌هایی که خودزنی می‌کنند مرد هستند. مردان و زنان شیوه‌های متفاوتی برای خود زنی به کار می‌برند. مردان بیشتر خود را کبود می‌کنند و زنان بیشتر از اجسام تیز برای ایجاد جراحت روی پوست خود استفاده می‌کنند.
اقلیت‌های جنسی (هم‌جنس‌گراها، دو جنس گراها و غیره) نسبت به افرادی که به جنس مخالف گرایش دارند، بیشتر احتمال دارد خودزنی کنند. پژوهشی که سال 2012 انجام شد، نشان داد 18% دگرباش‌های دبیرستانی خودزنی می‌کنند. در حالیکه نرخ خود زنی در دانش‌آموزانی که به جنس مخالف گرایش داشتند 5 درصد بود. این بدان معنا است که احتمال خود زنی در دگرباش‌ها 3 برابر بیشتر است. پژوهشگران معتقدند اقلیت‌های جنسی از خود زنی به‌عنوان روشی برای غلبه بر استرس ناشی از برچسب‌های اجتماعی و زورگویی‌های دیگران استفاده می‌کنند.
ارتباط خودزنی با سایر اختلالات روانی
افرادی که خودزنی می‌کنند ممکن است مشکلات روانی خاصی نداشته باشند، اما بعضی از اختلال ها ارتباطی قوی با خود زنی دارند. این اختلالات عبارت‌اند از:
- اختلال دوقطبی : مطالعه‌ای که سال 2010 بر روی کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دو قطبی انجام شد، نشان داد 22% مبتلایان نوجوان در آخرین دوره خلقی خود اقدام به خودزنی کرده بودند. احتمال خودزنی در نوجوانان دارای علائم افسردگی شدید بیشتر است.
- اختلال شخصیت مرزی : نتایج پژوهشی که در سال 2015 بر روی نوجوانان انجام شد، نشان داد 52% افرادی که خودزنی می‌کنند، به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند. همچنین 78% نوجوانان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، خود زنی می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر اکثر افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی خودزنی می‌کنند، اما تنهای نیمی از کسانی که خودزنی می‌کنند به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند.
- اختلال خوردن : شواهد حاکی از آن است که 55% افرادی که خود زنی می‌کنند، به اختلال خوردن مبتلا هستند. این افراد بدن خود را به‌عنوان یک شی‌ء می‌بینند، نه به‌عنوان بخشی از وجود خود. همین مسئله به آن‌ها اجازه می‌دهد گرسنگی بکشند یا به‌سادگی به بدن خود آسیب بزنند.
خودزنی و مشکلات روانی می‌توانند سبب تقویت هم شوند. معمولاً درمانگر به درمان هم‌زمان هر دو مشکل می‌پردازد.
رفتارهای خود آسیب رسان
برخی افراد اقدام به رفتارهای خود آسیب رسان می‌کنند. رایج‌ترین این رفتارها عبارت‌اند از: گاز گرفتن دست، کوبیدن سر و چنگ زدن خود. این رفتارها نسب به خود زنی روش‌ها و اهداف متفاوتی را در پی‌دارند.
بر اساس آمار سازمان UCP بیست درصد کودکان زیر چهار سال هنگام خشم و کج خلقی کودکان سر خود را به دیوار می‌کوبند. کودکان مبتلا به اوتیسم بیشتر از هم‌سن‌وسال‌های نرمال خود احتمال دارد درگیر رفتارهای خود آسیب رسان شوند و این رفتارها را تا بزرگسالی ادامه دهند. انجام این رفتارها به روشی یکنواخت و تکراری در افراد مبتلا به اوتیسم رایج است.
چند تئوری درباره علت انجام این رفتارها توسط بیماران مبتلا به اوتیسم وجود دارد. بیماران مبتلا به اختلال طیف اوتیسم حواس پنجگانه بسیار ضعیف یا بسیار قوی دارند. این افراد ممکن است برای کاهش یا تقویت محرکی که بدان نیاز دارند، اقدام به آسیب رساندن به خود کنند.
بر طبق تئوری دیگر، افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است از این روش برای برقراری ارتباط استفاده کنند. اگر فرد مبتلا توانایی صحبت کردن نداشته باشد، با خود آسیبی نارضایتی خود را نشان دهد.
در صورتیکه محرکی که سبب نارضایتی فرد شده بود متوقف شود، فرد مبتلا به طیف اتیسم شاید گمان کند که با این روش می‌تواند نیازهای خود را برطرف کند. همچنین ممکن است افراد اتیستیک به همان دلیلی که سایر افراد خود زنی می‌کنند اقدام به چنین رفتارهایی کنند: برای سازگاری با درماندگی، اندوه و غیره.
تمام انواع خودزنی کیفیت زندگی فرد را کاهش می‌دهد. یک روان درمانگر کارآزموده می‌تواند به این افراد برای یادگیری مکانیسم‌های سازگاری مؤثرتر و یافتن دلایلی که منجر به این رفتار می‌شوند کمک کند. جلسه درمان مشاوره روانشناسی محیطی امن و به‌دوراز قضاوت برای بهبودی است.
منبع: :www.goodtherapy.org
